اوتیسم:علل،علائم،انواع و درمان

طیف اتیسم(اوتیسم)، اختلالی نورولوژیک است که خودش را در سال‌های اولیه رشد کودک نمایان می‌کند. این اختلال باعث مشکلاتی چون رفتارهای تکراری وکلیشه ای،نقص در مهارتهای ارتباطی کلامی و غیر کلامی و رفتارهای اجتماعی می گردد.در حال حاظر امار شیوع اتیسم ۱نفر در هر ۵۹ تولد است و مهمترین علتهای ان را در نقایص ژنتیک و زیست محیطی شناسایی نموده اند.

اختلال طیف اوتیسم یا درخودماندگی چیست؟

اختلال طیف اوتیسم را بیشتر می‌توان یک اختلال نورولوژیکی که خودش را در سال‌های اولیه رشد کودک نمایان می‌کند معرفی نمود. این اختلال در بیماران اوتیستیک باعث می‌شود که مغز فرد مبتلا به اوتیسم نتواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی به‌درستی عمل کند و مزاحم او برای یادگیری چگونگی ارتباط و تعامل با دیگران به‌طور اجتماعی می‌شود. کودکان و بزرگسالان دارای اختلال طیف اوتیسم در زمینه ارتباط کلامی و غیرکلامی، مهارت‌های شناختی معمول، رفتارهای اجتماعی، فعالیت‌های سرگرم‌کننده و بازی دارای مشکل می‌باشند.

ریشه کلمه اوتیسم از واژه یونانی Autos به معنی خود گرفته شده است. البته این نام در طول زمان به صورت‌های گوناگونی به‌کار می‌رفته است مانند اوتیسم کودکی اولیه، یا اوتیسم کودکی. پس از مدتی این نام‌ها تقریباً مترادف با اوتیسم در بزرگسالان به کار رفت و پس از آن این اختلال را در هر دوره سنی به‌نام اوتیسم می‌شناسند.اختلال طیف اوتیسم(ASD) و اوتیسم دو واژه و عبارت کلی برای گروهی از اختلالات پیچیده در رشد مغز هستند. درسال۲۰۱۳درDSM-5همه اختلالات طیف اوتیسم در زیر چتر ASD یا اختلالات طیف اوتیسم قرار گرفتند. اکنون دیگر در اختلال طیف اوتیسم به جای انواع اوتیسم ۳سطح وجود دارد که در آن‌ها رشد مهارت‌های اجتماعی،ارتباطات و منابع و ذخایر رفتاری دچار تاخیر و انحراف گردیده است. کودکان درگیر با اختلال طیف اوتیسم اغلب تمایلات شدید و ویژه‌ای به مجموعه‌ای از رفتارها نشان می‌دهند، مقاومت در برابر تغییر ٰ رفتار های تکراری و کلیشه ای و نقص در ارتباط چشمی دارند و پاسخ‌های مناسبی به محرکات محیطی نمی‌دهند. این اختلالات تاثیرهای متعدد و بیشماری بر روند رشد می‌گذارند. هرچه این اختلال زود تشخیص داده شود و فرد مبتلا زودتر وارد چرخه‌های درمان گردد، زودتر می‌توان زندگی او را تغییر داد.

علت و دلایل اوتیسم

پیشتر از این علت اوتیسم ژنتیک و نقایص آن معرفی می گردید، ولی با روند رو به رشد شیوع اوتیسم و لزوم پیشگیری از اختلال اوتیسم ضرورت شناخت علل اوتیسم بیشتر احساس شد و با بررسی های بیشتر پژوهشگران و موسساتی مانند اوتیسم اسپیک و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های امریکا مشخص گردید که بایستی به محیط و علل زیست محیطی توجه بیشتری نمود.تاکنون نقایصی در ژنهای برخی افراد داری اوتیسم مشخص گردیده است و درکنار ان نیز بررسی می گردد که چه چیزی می تواند منجر به این تغییرات و دگرگونی های ژنتیک گردد و مشخص شده است تاثیر الاینده های زیست محیطی و تخریبی که در محیط زندگی انسان به وجود امده نقش بسزایی در ان ایفا می کند.اکنون دیگر عنوان می گردد که در حدود ۶۲ درصد علل زیست محیطی و ترکیب آن با عوامل ژنتیک می تواند منجر به اوتیسم گردد.اما باز هم نمی توان با قاطعیت عنوان نمود که چه چیزی عامل اختلال اوتیسم است.

 

 

 

فاکتور های خطر افرین اوتیسم

جنس:پسران تقریبا چهار برابر بیشتر از دختران مبتلا به اوتیسم هستند.

زایمان زودرس:نوزادان زودرس متولد شده پیش از ۲۶ هفتگی خطر بیشتری برای ابتلا به اوتیسم دارند والبته این نوزادان همراه با وزن کم به دنیا می ایند که این مورد نیز از موارد افزایش ریسک اوتیسم می گردد.

تاریخچه خانوادگی:خانواده هایی که دارای یک فرزند مبتلا به اوتیسم هستند بیشتر در معرض داشتن فرزند دیگری با این اختلال اند.همچنین وجود برخی اختلالات مانند اسکیزوفرنی و اختلال اوتیسم در والدین نیز می تواند منجر به افزایش ریسک گردد.

سایر اختلالات:کودکانی که دارای شرایط پزشکی خاص هستند بیشتر احتمال دارد در معرض اوتیسم قرار داشته باشند.برای مثال سندروم ایکس شکننده(اختلالی ارثی که باعث اختلالات ذهنی می گردد)،اسکلروزتوبروز(شرایطی که منجر به تومور های خوش خیم در سیستم مغزی عصبی می گردد)،سندروم رت(بیماری ژنتیکی مختص دختر ها که باعث رشد کند مغز می گردد) و ناتوانی ذهنی.

سن والدین:مشخص گردیده است که بین سن بالای والدین(بالای ۳۵ سال) و یا سن پایین مادران(زیر ۲۰ سال)و افزایش اختلال اوتیسم ارتباط وجود دارد.

شرایط بارداری:فاصله بین بارداری ها مشخص گردیده است که اگر کوتاه باشد می تواند شرایط رحم مادر برای بارداری و پذیرایی مناسب از جنین را به خطر انداخته و ریسک اوتیسم را افزایش دهد. همچنین تغذیه مادر نیز می تواند یک فاکتور مهم برای این ریسک باشد هرچه تغذیه مادر نامناسب تر و عاری از غذاهای طبیعی و ارگانیک باشد می تواند خطر را بیشتر و بیشتر کند.

ارتباط واکسیناسیون و اوتیسم در کودکان

با وجود تحقیقات گسترده مشخص گردیده است که هیچ ارتباطی میان اوتیسم و واکسیناسیون وجود ندارد.درحقیقت مطالعه اصلی که سالها پیش این بحث را ایجاد نموده بود به دلیل طراحی ضعیف و روشهای تحقیق مشکوک رد شده است.جلوگیری از واکسیناسیون می تواند کودکان را در معرض خطرات جدی و شیوع بیماری های خطرناک قرار دهد.

ارتباط لقاح مصنوعی و فناوریهای کمکی تولید مثل مانند ای وی اف(IVF) با اوتیسم

ارتباط لقاح مصنوعی با اوتیسمپژوهشهای فراوانی در این خصوص در حال انجام است اما به صورتی که در ایران عنوان می گردد نمی توان اذعان نمود که ارتباط مستقیم و قوی میان لقاح مصنوعی و اوتیسم وجود دارد. مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های امریکا و موسسه سلامت انگلستان عنوان می کنند که دو برابر بیشتر احتمال دارد که کودکی که با روش های کمکی به دنیا امده است در اینده دارای اوتیسم نیز تشخیص داده شود اما همین سازمانها در ادامه می افزایند که این تکنیک های کمکی بارداری نیستندکه مستقیما باعث اوتیسم می گردند بلکه انها می تواند شرایطی را ایجاد نمایند که خطر اوتیسم را افزایش می دهد.برای نمونه تولد نوزادهای دو یا چند قلو و یا تولد کودکان دارای وزن خیلی کم و یا خطرات دوران جنینی و یا شرایط نامساعد مادر در دوران بارداری بر اساس پژوهشها می توانند هرکدام باعث افزایش خطر اوتیسم گردند.در یکی از این تحقیقات که بر روی ۶ میلیون کودک متولد شده با لقاح مصنوعی صورت گرفته مطرح گردیده است که ریسک اوتیسم در تولد های تک نفره ۰/۸درصد و تولد های بیش از یک نفر ۱/۲ درصد است که نشان دهنده این واقعیت است که در صورت تولد تنها یک کودک با روش لقاح مصنوعی این افزایش خطر، کاهش می یابد.همچنین CDC عنوان می کند که کودکان متولد شده با ICSI احتمال اوتیسم در انها به نسبت IVF بیشتر است. در نهایت بایستی به این نقل قول پروفسور پیتر بیرمن استاد دانشگاه کلمبیا درWebMD اکتفا نمود که بین اوتیسم و IVF ارتباط وجود دارد اما زمانی که به شرایط بارداری،سن مادران و وضعیت اجتماعی انها در کشور امریکا توجه می کنیم این ارتباط به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.از طرفی نیز CDC عنوان می کند که در تمام این گزینه های درمان با لقاح مصنوعی،بایستی تحقیقات بیشتر و کنترل شده تری صورت پذیرد.

تشخیص اوتیسم

بر اساس اطلاعات منتشر شده درCDCکه معتبرترین و بروزترین اطلاعات را در زمینه اوتیسم ارائه می کند هیچ ازمایش پزشکی مانند ازمایش خون و یا تصویربرداری و…برای تشخیص اختلال اوتیسم وجود ندارد. و متخصصان برای تشخیص اختلال اوتیسم به رفتار و سیر پیشرفت کودک بر اساس مایل استونهای استاندارد توجه می کنند.اوتیسم را در ۱۸ ماهگی و در مواردی می توان در ماههای پایینتر نیز تشخیص داد.اما تشخیص قطعی در سن ۲ سالگی توسط یک متخصص آشنا به غربال و تشخیص اوتیسم اتفاق می افتد.ولی با این حال ممکن است تشخیص تا سن رفتن کودک به مدرسه به تعویق افتد و این تاخیر در تشخیص می تواند اسیبهای جبران ناپذیری را برای کودک به همراه داشته باشد.

تشخیص اوتیسم در دو مرحله صورت می گیرد:

غربالگری فرایند رشد

غربالگری فرایند رشد یک بررسی کوتاه مدت است که مشخص می کند ایا کودک مهارتهای اساسی را در زمان مشخص به دست آورده است و یا اینکه دچار تاخیر درانها است.در این فرایند ارزیاب از والدین سوالاتی را می پرسد و در مواقعی نیز با بازی با کودک مهارتهای او و سطح یادگیری او را مورد بررسی قرار می دهد وهمینطور  کلام،رفتار و حرکت او را مورد سنجش قرار می دهد.این غربال گری بایستی در ماههای ۱۸،۹ و ۲۴ ماهگی صورت پذیرد. در سن ۹ ماهگی غربال بایستی برای کودکانی که زودرس یا کم وزن هستند و یا خواهر با برادر دارای اوتیسم دارند و یا وقفه ای در فرایند رشد انها به وجود امده الزاما صورت پذیرد.این فرایند در کشور ما اکنون توسط پایگاههای بهداشت و پایگاه های دائم تشخیص اختلال اوتیسم تحت نظارت سازمان بهزیستی صورت می پذیرد و برای این منظور از تستهای MCHATو ASQنیز میتوان بهره گرفت. در صورتی که کودک در این غربال نشانه ها و علائم نخستین اختلال اوتیسم را از خود نشان داد که باعث نگرانی والدین و تردید متخصص می گردد، بایستی ارزیابی جامع تشخیصی نیز برای کودک صورت پذیرد.

ارزیابی جامع تشخیص اوتیسم

این بررسی شامل ارزیابی دقیق کودک و مصاحبه با والدین است و میتواند شامل ارزیابی شنوایی،بینایی،حسی،و حتی ازمایشات ژنتیک گردد.در این مرحله میتوان از تست های استاندارد تشخیص اوتیسم شامل ADI-R و ADOS-Gو گارس(GARS) استفاده نمود.در حال حاضر تست گارس و ADI-R در کشور ما و در مرکز اردیبهشت جهت تشخیص دقیق اوتیسم انجام می پذیرد.برای دریافت اطلاعات بیشتر در زمینه تستهای استاندارد طلایی تشخیص اوتیسم مطالعه مقاله تست دقیق ADI-R برای تشخیص اوتیسم پیشنهاد می گردد.

روشهای نوین پزشکی برای تشخیص اوتیسم

استفاده ازخون،ادرار و بزاق دهان

روش های تشخیص پزشکی اوتیسمدر حال حاضر مرکز کنترل و پیشگیری امریکا و دیگر متخصصین، تشخیص قطعی و درست اوتیسم را با روشهای مشاهده ای و با استفاده از تست های استاندارد ممکن و صحیح عنوان می کنند.اما تلاشهایی در زمینه تشخیص های پزشکی در حال انجام است که می تواند در اینده نوید بخش تشخیص زود هنگام حتی در بدو تولد باشد. برای مثال محققان دانشگاه وارویک انگلستان در سال ۲۰۱۸ ازمایش خونی را طراحی نموده اند که می تواند با دقت ۹۲ درصد اوتیسم را مورد تشخیص قرار دهد.این دانشمندان ارتباطی را میان آسیب های پروتئینی موجود در پلاسمای خون افراد اوتیسم مشاهده نمودند که می تواند به نوعی معرف خون فرد دارای اوتیسم باشد.این شیوه تشخیص هنوز مورد تایید قرار نگرفته است و مخالفانی دارد که با دلایل خود می توانند این رویکرد تشخیصی نوین را زیر سوال ببرند.در ازمایشی مشابه بر روی خون افراد دارای اوتیسم در کشور امریکا در سال ۲۰۱۹ که بر روی اسید امینه های موجود در خون کار می کند عنوان گردیده است که انها نیز می توانند با استفاده از تست خون اوتیسم را تشخیص دهند.در بررسی های انها مشخص گردیده است که ۹۴ درصد از کودکان دارای اوتیسم دارای اشتراکاتی در نسبت های غیر معمول اسید های امینه اند و این فاکتور را به عنوان معیار در تست خود مشخص نموده اند. بررسی های دیگر سال ۲۰۱۹که بر روی نشانگر های زیستی اوتیسم کار نموده است نیز اسید های آلی موجود در ادرار را برای تشخیص اوتیسم استفاده نموده و در این ازمایش نیز عنوان می گردد که نتایج نوید بخشی برای این نوع تشخیص نیز وجود دارد که نیازمند تحقیقات بیشتر در اینده است.باز هم در سال ۲۰۱۹ ازمایشی بیولوژیک به نام کلاریفای ابداع گردید که با استفاده از تست بزاق دهان و با استفاده از RNA اقدام به تشخیص اختلال اوتیسم می کند.پژوهشگرانی که بر روی این شیوه کار می کنند با تمام نقد هایی که بر کار انها می گردد عنوان نموده اند که شیوه انها در حدود ۸۲ درصد از کودکان را به درستی تشخیص داده است.تمام این رویکردها و شیوه ها می توانند در اینده ای شاید نزدیک به عنوان گزینه ای اصلی برای تشخیص زود هنگام اوتیسم مورد استفاده قرار گیرد اما این شیوه ها هنوز راه درازی برای اثبات خود در مجامع علمی دارند.

 

علائم و نشانه های اوتیسم

علائم و نشانه های نخستین اوتیسم(تا پیش از ۲ سالگی)

علائم و نشانه های اوتیسم پیش از ۲ سالگیاوتیسم در سال های اول زندگی خود را نشان می دهد به صورتی که ۵۰ درصد والدین پیش از ۱۲ ماهگی و ۸۰ تا ۹۰ درصد والدین پیش از ۲۴ ماهگی متوجه علائم این اختلال در کودکشان می گردند.فرد مبتلا با چالشهای رفتاری و اجتماعی زیادی رو به روست، مشکلاتی چون رفتارهای تکراری وعدم ارتباط با دنیای اطراف ونقایص گفتاری از این جمله هستند. علائم روشنتر اوتیسم در سنین بین ۲ تا ۳ سالگی خود را نشان می دهد ولی محققین در حال بررسی و کار بر روی علائم تا پیش از ۱۸ ماهگی هستند و به نتایج تقریباً قابل استنادی نیز دست یافته اند.مهمترین نکته در مورد کودکان اوتیستیک ,تشخیص به هنگام این اختلال است تا بتوان با استفاده از تکنیک ها و رویکرد های استاندارد از دوره حساس رشد این کودکان نهایت استفاده را نمود و نقایص به وجود آمده توسط این اختلال را جبران یا پیشگیری کرد. به همین دلیل است که تشخیص بموقع برای کودک دارای اوتیسم حیاتی است.برای همین منظور والدین می بایستی تا پیش از ۲ سالگی به علائم زیر توجه کنند البته برخی ازاین علائم ممکن است در کودکان دارای فرایند رشد عادی نیز دیده شود ولی در کودکان مشکوک به اوتیسم به صورت حداکثری مشاهده می گردد.

این علائم به شرح زیر است:

• تا ۵ ماهگی هیچ لبخند اجتماعی یا رفتاری که نشان دهنده شادی در اثر ارتباط با دیگران باشد در وی مشاهده نگردد.
• تا۶ ماهگی نمی خندد.
• تا ۶ ماهگی هیچ ارتباط چشمی در کودک مشاهده نگردد و یا به صورت کاملاً محدود وجود داشته باشد.
• تا ۸ ماهگی توجه ای به بازی های دالی یا داکی ندارد و از ان لذت نمی برد .
• تا ۹ ماهگی هیچ آوا یا غان وغونی وجود ندارد و همچنان کودک بدون لبخند است و ارتباط غیر کلامی نیز وجود ندارد.در این سن کودک اوا و یا حالات چهره دیگران را نیز تقلید نکند.
• تا ۱۲ ماهگی هیچگونه علامتی برای برقراری ارتباط غیر کلامی مانند اشاره برای درخواست کردن یا نشان دادن وجود نداشته باشد.
• تا ۱۲ ماهگی کودک هیچگونه پاسخی به نام خود نشان ندهد.
• تا۱۲ ماهگی برای ارامش و یا رفع نیاز به دنبال پدر و مادر خود نمی گردد.
• تا۱۶ ماهگی کودک هیچ کلمه ای نگوید.
• تا۱۸ ماهگی به صورت معمول بازی نکند.
• تا۲۴ ماهگی کودک هیچ جمله معنی دار دوکلمه ای نگوید.
• و در نهایت هرگونه پسروی در مهارت گفتاری ،اجتماعی و ارتباطی بعد از یک تا دو سالگی.

انواع سطوح و علائم و نشانه های اختلال طیف اوتیسم(پس از ۲ سالگی)

بیشترین احتمال تشخیص در کشور ما در مقطع سنی ۲ تا ۵ سال یا به اصطلاح تا پیش از دبستان صورت می پذیرد به همین خاطر به این دوره سنی به صورت مفصل تر می پردازیم. بر اساس فرمت استانداردی که dsm5 برای متخصصان مشخص نموده است برای تعین سطح اختلال طیف اوتیسم پزشکان و روانشناسان بایستی دو مورد را در نظر بگیرند:

الف- توانایی ارتباطات اجتماعی کودک

ب- رفتار ها و علایق محدود و تکراری

هرچه سطح پایین تر باشد کودک به پشتیبانی کمتری نیاز پیدا می کند.به عنوان مثال افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم سطح یک علائم خفیف تری دارند و ممکن است نیاز به پشتیبانی کمتری داشته باشد.مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم سطح ۲ و۳ علائم متوسط تا شدید داشته و نیاز به پشتیبانی به مراتب بیشتری داشته باشند. اگرچه dsm توضیحات دقیقی را درمورد طیف اوتیسم ارائه می کند اما این توضیحات کامل نیستند و هیچگونه راهنمایی در مورد نوع خاص پشتیبانی که ممکن است کودک نیاز داشته باشد ارائه نمی کند. و البته برخی افراد نیز به وضوح در هیچکدام از این ۳ سطح قرار نمی گیرند و از طرفی نیز اختلال طیف اوتیسم ممکن است با گذر زمان تغییر یافته و ممکن است شدید تر گردد.

افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم سطح یک که به آن اوتیسم خفیف نیز گفته می شود مهارتهای ارتباطی وتعاملی قابل توجهی با دیگران دارند.این کودکان می توانند گفتگو کنند اما در باقی ماندن و ادامه دادن شوخی ها یا استعاره ها دچار مشکلاتی اند. در این سطح این کودکان می توانند دوستیابی کنند و برای خود دوستانی داشته باشند. بر اساس dsm5 افرادی که در این سطح تشخیص داده می شوند و برچسب سطح یک را دریافت می کنند نیاز به حمایت دارند.

علائم اختلال طیف اوتیسم سطح یک

• علاقه کم به تعامل یا فعالیتهای اجتماعی
• در شروع تعاملات اجتماعی مانند صحبت کردن دچار دشواری هایی هستند.
• به طور معمول این کودکان می توانند با دیگران تعامل برقرار کنند اما در حفظ و ادامه یک مکالمه عادی دچار مشکل می گردند و نیاز به تلاش دارند و یا به عبارت دیگر فرد مبتلا در سطح یک به طور کامل می تواند با جمله صحبت کند اما تلاشهای او برای ادامه دادن یک مکالمه ناموفق است.این گفتار در برخی مواقع به صورت رباتیک مشاهده می گردد.
• نشانه های بارزی از مشکلات در برقرای ارتباط وجود دارد.
• وجود مشکلاتی در سازگاری با تغییرات در رفتار و یا زندگی روزمره.
• مشکل در برنامه ریزی و سازمان دهی که به تئوری همدلی و سیتسم سازی در مبتلایان به اوتیسم مشهور است.
• برقراری تماس چشمی محدود

دورنما و راهکار درمانی

علائم اوتیسم خفیف یا سطح یک یا عملکرد بالا در کودکان برای این افراد از اصطلاح اوتیسم عملکرد بالا و یا(HFA)نیز استفاده می کنند که عبارتی غیر رسمی است ونمی توان منبع علمی مشخصی برای این عبارت یافت و یا اینکه برخی از افراد که احتمالا از دانش پایینی در زمینه اختلال طیف اوتیسم برخوردارند و یا به معیار های قدیمی تشخیص اختلال طیف اوتیسم استناد می کنند از اصطلاح سندروم آسپرگر استفاده می کنند که با سیستم طبقه بندی جدید اختلال طیف اوتیسم مطابقت ندارد. در حدود ۱۰ درصد از مبتلایان به اوتیسم دارای مهارتهای خاص هستند که به آنها می توان ساونت یا نابغه اطلاق نمود. مانند نقشی که داستین هافمن در مرد بارانی ایفا می نمود و و به عنوان یک بزرگسال اتیستیک مهارت خاصی در محاسبات عددی داشت. این افراد دارای نبوغ در مواردی خاص هستند.و البته نمی توان به طور قطع عنوان نمود که این ۱۰ درصد فرد نابغه تماما در سطح یک اختلال طیف اوتیسم قرار دارند.برای مثال نوابغ اتیستیکی وجود دارند که برای نشان دادن توانمندی های خود دائما به کنفرانس ها وسمینار ها یا دانشگاههای مختلف در امریکا و اروپا دعوت می گردند و این افراد می توانند با توانایی چشمگیری نبوغ خود را به دیگران معرفی کنند اما همین فرد بایستی والدینشان بند کفش ها یا کرواتشان را ببندند.یکی از این نوابغ به خاطر اینکه چراغ کلید اسانسور هتل اقامتشان قرمز رنگ بود نه آبی رنگ در روز معارفه خود درگیر با رفتارهای تکراری شدیدی شده و نتوانسته بود تمام مدت در سمینار باقی بماند.

اما افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم سطح یک اغلب در کیفیت بالایی از زندگی و با پشتیبانی کم باقی می مانند. این حمایت برای انها معمولا به صورت رفتار درمانی یا بازی درمانی صورت می گیرد.هردوی این رویکردها می توانند به پیشرفت مهارتهای اجتماعی و ارتباطی کمک کنند.رفتار درمانی همچنین می تواندبه رشد رفتارهای مثبتی که ممکن است به طور طبیعی ایجاد نشود کمک کند.برای این کودکان می توانید از رویکرد درمانی TEACCH استفاده کنید. این رویکرد درمانی-آموزشی طیف اوتیسم می تواند به استقلال و خود انگیختگی فرد مبتلا به طیف اوتیسم کمک فراوانی کند و به همین خاطر است که اکنون این رویکرد در کشور آمریکا برای کودکان سطح یک بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است.این رویکرد ساختمند می تواند کودک اتیستیک را برای رفتن به مدرسه آماده کند و پس از سنین مدرسه نیز به کودک اتیستیک سطح یک سیستمی دارای ساخت برای انجام امور روزمره ارائه می کند.

در کنار تمام این رویکرد ها و روشهای درمانی طیف اوتیسم می توانید از رویکرد  درمانی ABA  و دنور نیز به نحو موثر کمک بگیرید.اما مراقب باشید که در این رویکرد خود انگیختگی و استقلال فردی کودک اتیستیک را نیز تامین کنید چراکه این شرط اصلی برای پیشرفت کودک اتیستیک سطح ۱ است. این کودکان تقریبا از نظر عملکرد شناختی در زمان تحصیل مشکلی نداشته و به راحتی می توانند مدارج تحصیلی را رد کنند اما از نظر رفتاری این سطح دارای مشکلات فراوانی اند. برای نمونه یکی از مددجویانی که همیشه برای دریافت مشاوره به مرکز مراجعه می نمودند کودک اتیستیک سطح یکی داشتند که همیشه از عملکرد شناختی او راضی بودند. این کودک همیشه شاگرد اول مدرسه بود و بدون نیاز به مربی همراه که در آن زمان برای کودکان اتیستیک در اصفهان مرسوم بود به مدرسه می رفت و می توانست تمام فعالیتها و تکالیف خود را انجام دهد.اما در کنار این موفقیت تحصیلی تحسین برانگیز،مشکلات رفتاری و اجتماعی عملکرد او را در مدرسه و خانه تحت الشعاع قرار می داد.او ممکن بود با دیگران درگیر شود،ممکن بود حرفهایی را سرکلاس بزند که موجب برخورد معلم با او می شد و در محیط خانه نیز بلوغ برای او دردسر ساز شده بود و این عوامل بود که این کودک اتیستیک سطح ۱ را نیازمند پشتیبانی حرفه ای مرکز می کرد تا بتواند از این مشکلات گذر کند و خود را با شرایط سازگار سازد.

اوتیسم سطح ۲ یا اوتیسم متوسط

dsm5 خاطر نشان می کند افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم سطح ۲ یا اوتیسم متوسط نیاز به پشتیبانی قابل توجهی دارند. علائم مرتبط با این سطح شامل فقدان شدید مهارتهای ارتباطی کلامی و غیر کلامی است که تقریبا در تمام امور روزمره این افراد تاثیر گذار است و روند زندگی را برای آنان دشوار تر می سازد.

علائم اختلال طیف اوتیسم سطح ۲

• وجود مشکلات در تقابل با تغییر روال امور روزمره و محیط.
• عدم مهارت قابل توجه در ارتباط کلامی و غیر کلامی. تاخیر در رشد کلامی را می توان با تاخیر در گفتار در مراحل رشد به وضوح مشاهده نمود.
• مشکلات رفتاری به حدی قابل مشاهده است که گاه به گاه برای همراهان قابل مشاهده است.
• پاسخ و واکنش غیرمعمول یا تعدیل یافته به نشانه های اجتماعی ،ارتباطات یا تعاملات. در این کودکان آسیبهای اجتماعی با وجود پشتیبانی همچنان وجود دارد.
• مشکل عدیده در سازگاری با تغییر.
• ارتباط برقرار نمودن با استفاده از جملات و عبارات خیلی خیلی ساده.
• علایق خاص و محدود.

دورنما و راهکار درمانی

افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم سطح۲ به طور کلی نیاز به حمایت بیشتری دارند چراکه انها حتی با دریافت پشتیبانی هم در سازگاری با تغییرات مشکلات فراوانی دارند. برای مبتلایان به این سطح  انواع روشهای درمان اوتیسم می توانند کمک کننده باشد.به عنوان مثال یکی از بهترین گزینه ها برای این سطح یکپارچگی حسی است زیرا این درمان به انها کمک می کند که چگونه با ورودی های حسی روبرو گردند مانند:

• بوهای نا مطبوع
• صداهای بلند یا آزارنده
• پریشانی در اثر محرکات دیداری
• نور های چشمک زن

کار درمانی برای افراد در این سطح بسیار سودمند است چراکه این نوع درمان به انها کمک می کند تا برای انجام کاراهای روزمره اماده تر گردند.گفتار درمانی نیز میتواند به این کودکان برای برقراری ارتباطی پایاتر و پویا تر کمک کند.اما کودک اتیستیک سطح ۲ پیش از تمام نیازهای درمانی نیازمند برطرف نمودن آشفتگی های حسی خود است به همین خاطر در کشور های پیشرفته در زمینه درمان اوتیسم در ابتدا این کودکان را در برنامه های حسی قرار می دهند.موسیقی درمانی و بازی درمانی نیز می تواند در کنار رویکرد ABA به این کودکان کمک کند.

اوتیسم سطح ۳ یا اوتیسم شدید

این شدید ترین سطح اختلال طیف اوتیسم است و به همین خاطر به آن اوتیسم شدید نیز گفته می گردد. بر اساس dsm5 افراد مبتلا در این سطح نیاز به پشتیبانی اساسی و فراوان در تمام امور روزمره در زندگی خود دارند.علاوه بر عدم وجود مهارتهای ارتباطی شدید در مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم سطح ۳ رفتارهای تکراری و محدود نیز در این افراد نمایان است.رفتار های تکراری به رفتار ها،فعالیتها یا گفتار هایی اشاره دارد که بارها و بارها تکرار می گردند.و رفتار های محدود کننده رفتار هایی هستند که فرد را از دنیای اطرف خود دور می کند و می تواند شامل عدم سازگاری با تغییر و محدودیت در علایق باشد.

علائم اختلال طیف اوتیسم سطح ۳

• فقدان مهارتهای ارتباطی و کلامی و غیر کلامی به صورت کاملا بارز.
• تمایل بسیار کم به مشارکتهای اجتماعی و تعامل با دیگران.
• مشکل در تغییر دادن رفتار ها.
• دشواری فراوان در تقابل با تغییرات غیر منتظره در امور روز مره یا در محیط پیرامون.
• بهم ریختگی یا مشکلات شدید در مقابل تغییر دادن توجه و تمرکزبر موردی خاص.
• کودک در سطح ۳ برای ارتباط کلامی از تک کلمه ها استفاده می کند.

دورنما و راهکار درمانی

افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم سطح ۳ معمولا نیازمند درمان پیوسته و فشرده دارند که بر موضوعات مختلفی از جمله بر ارتباط و رفتار متمرکز است.با اینکه هیچ دارویی برای درمان اختلال طیف اوتیسم به طور خاص تاکنون شناخته نشده است این کودکان در اکثر موارد به دارو درمانی نیاز مبرم خواهند داشت تا علائم و اختلالات همراه افسردگی یا توجه و تمرکز را بهبود دهد. این افراد به یک پشتیبان دائم برای بدست آوردن مهارتهای اساسی نیاز مندند تا بتوانند به صورت موثر در مدرسه و یا خانه عمل کنند.

دکتر کارن گیل و آرون کاندولا به صورت خلاصه این سه سطح را به این شیوه تفسیر می کنند که :

فرد دارای اختلال طیف اوتیسم سطح ۱ برای اختلال در عملکرد اجتماعی دچار مشکل است ونیازمند پشتیبانی است.

فرد دارای اختلال طیف اوتیسم سطح ۲ علاوه بر مورد بالا برای رفتار های محدود کننده و تکراری نیز نیازمند پشتیبانی است.

فرد دارای اختلال طیف اوتیسم سطح ۳ علاوه بر موارد بالا برای زندگی روزمره و عادی خود نیز نیازمند پشتیبانی است.

موارد گفته شده در بالا علائم اختلال طیف اوتیسم را به تفکیک توضیح می دهد. اما مبتلایان به اختلال اوتیسم در برخی علائم اشتراکاتی دارند که در هر سطح با میزان متفاوت مشاهده می گردد.

• علایم اجتماعی
• مشکل در شروع و ادامه گفتگو
• پاسخ و واکنش نادرست به دیگران
• امتناع از تماس چشمی
• عدم درک و واکنش نادرست به هیجانات دیگران
• عدم درک دیدگاهای دیگران که به تئوری ذهن مشهور است.
• عدم توجه مشترک
• نبود یا محدودیت در ارتباط چشمی

• علایم رفتاری
• رفتار های تکراری مانند تکان خوردن ها،مسیر طی کردن های تکراری،گفتار های تکراری
• فاصله گرفتن از دیگران
• داشتن علایق وسواس گونه در موضوعات خاص
• داشتن مهارتهای خاص برای مثال در زمینه ریاضیات یا موسیقی
• عدم توانایی در کنار آمدن با تغییرات روزمره
• علاقه مندی به قسمتهای خاصی از یک شی مانند چرخای یک کاشین یا قطعه های لگو
• اختلال در پردازش حسی
• اختلال خواب

علائم اوتیسم در نوجوانان(پس از پنج سالگی)

تا اینجا علائم اوتیسم تا پیش از ۲ سالگی و سپس تا پیش از ۵ سالگی معرفی گردید اما اگرچه اختلال اوتیسم از دو یا سه سالگی قابل تشخیص است،در کشور ما بسیاری از کودکان هستند که تا سن مدرسه تشخیص دریافت نمی کنند و زمانی که وارد مدرسه می شوند و تاخیر هایی در مهارتهای زبانی یا اجتماعی نشان می دهند والدین را درگیر با واژه ای به نام اوتیسم می سازند.از طرفی کودکانی که علائم خفیف تری دارند و یا اوتیسم عملکرد بالا هستند هم ممکن است جزو دسته ای باشند که تا سن مدرسه تشخیص دریافت ننموده اند.کودکانی که بیش از پنج سال سن دارند ممکن است علائم اوتیسم خفیف را به شرح زیر نشان دهند:

• گستره محدود علایق و وسواس به موضوعات خاص.
• وجود رفتار های تکراری مانند حرکت بال بال زدن،دور خود چرخیدن.
• نبود ارتباط چشمی و یا دزدیده نگاه کردن به دیگران(نگاهی که مستقیم و در چشم نیست)
• مشکلات در ارتباط اجتماعی(اصولا در دوستی و بازی با دیگر کودکان مشکل دارند)
• عدم درک احساسات دیگران مانند ناراحتی والدین(در صورت مشاهده گریه مادر تغییر در حالات انها مشاهده نمی شود و کنجکاو حالات مادر نمی گردند)
• ترجیح تنهایی به جای بودن با دیگر کودکان.
• دوری از تماس جسمی با دیگران و اجتناب از لمس شدن.
• الگوهای خواب غیر معمول.
• در گفتار و کلام به جای گفتار عامیانه از کلام رسمی و ماشینی استفاده می کنند.
• تاکید بر امور روزمره و روتین و اینکه هر روز راس یک ساعتی چه کاری و چگونه باید انجام بگیرد.
• ترجیح برخی غذاها و خوراکی ها و یا لباس ها یا اشیاءخاص.

اما در کودکان در این سن که اوتیسم شدید تری دارند علائم زیر ممکن است مشاهده گردد:

• اصلا از گفتار استفاده نمی کنند(در حدود ۲۵ تا ۵۰ درصد کودکان دارای اوتیسم به مهارتهای گفتاری دست پیدا نمی کنند و دست یابی به گفتار بعد از ۵ سالگی نیز برای انها امری بسیاربسیار نادر است).
• از تغییرات در امور روزمره بسیار ناراحت می شود و بهم می ریزد.
• رفتار های چالش برانگیز مانند پرخاشگری و یا کوبیدن سر و یا دیگر آزاری مشاهده می گردد.
• در زندگی روزمره مانند دستشویی رفتن، لباس پوشیدن، حمام کردن نیازمند کمک هستند.
• درگیر رفتار های تکراری شدید هستند مانند تکان های شدید بدن(بالا و پایین پریدن)
• اصرار شدید بر روال ها و روتین های زندگی و بهم ریختن در صورت تغییری در انها.
• داشتن رژیم غذایی خاص.

 علائم اوتیسم در بزرگسالان

اوتیسم اختلالی مادام العمر است و ممکن است برخی افراد در بزرگسالی تشخیص داده شوند که مبتلا به اوتیسم هستند که ممکن است به خاطر این باشد که این افراد در طیف بالای

عملکرد اتیسم قرار دارند و علائم به صورتی است که در دوره های پیش از این قابل تشخیص نبوده است.البته می توان به این امر تشخیص های اشتباه پیشین مانند بیش فعالی و نقص توجه یا وسواس را نیز اضافه نمود.یک فرد بزرگسال دارای اوتیسم، دارای علائم زیر است:

• در تعاملات اجتماعی با مشکلاتی مواجه است و ممکن است اصلا دوستی نداشته باشند.
• از برقراری ارتباط چشمی به وضوح اجتناب می کند.
• متوجه حرکتهای غیرکلامی و یا ایما و اشارات در صورت دیگران نمی شود و یا انها را درک نمیکند.
• تغییر در صدای دیگران در اثر تغییر حالات عاطفی و هیجانی را درک نمی کند.
• طبق روال و اصولی که برای خودش تعریف نموده عمل می کند و با انها راحت است و تغییر در انها موجب عصبانیت یا رنجش او می گردد.
• به سروصدای بلند و بوی قوی و یا مزه های قوی حساسیت نشان می دهند.
• رفتار های تکراری مانند ضربه زدن هایی با دست به میز و یا دیوار یا به بدن خود دارند(این حرکات ممکن است مانند دوران کودکی به راحتی قابل مشاهده نباشد برای نمونه ممکن است دائم حالت خاصی به دست ها یا بدن خود بدهند)
• ​حافظه بسیار خوب
• این افراد در مشاغل خود بیشتر دوست دارند بر اساس دستورالعمل ها کار کنند
• این افراد در مشاغلی مانند it یا برنامه نویسی که به صورتی روتین انجام می گردد موفقیت دارند و از ان لذت می برند.

اما علائم اوتیسم شدید تر در افراد بزرگسال نیز به شرح زیر است:

• اصلا از گفتار استفاده نمی کنند.
• از تغییرات در امور روزمره بسیار ناراحت می شود و بهم می ریزد.
• رفتار های چالش برانگیز مانند پرخاشگری و یا کوبیدن سر و یا دیگر آزاری مشاهده می گردد.
• در زندگی روزمره مانند دستشویی رفتن، لباس پوشیدن، مسواک زدن، حمام کردن نیازمند کمک هستند.
• درگیر رفتار های تکراری شدید هستند مانند تکان های شدید بدن(عقب و جلو رفتن و یا تکان های شدید دست ها که ممکن است با صدا یا خنده های بی مورد نیز همراه باشد)
• اصرار شدید بر روال ها و روتین های زندگی و بهم ریختن در صورت تغییری در انها.
• داشتن رژیم غذایی خاص.
• اضطراب شدید با علائم تحریک پذیری،بیخوابی،تپش قلب،سر درد،سرگیجه
• افسردگی.

اوتیسم بیماری است یا اختلال؟

متخصصان بیشتر اوتیسم را اختلال یا سندروم معرفی می کنند تا بیماری چراکه بیماری نتیجه پاسخ بدن به یک عامل داخلی یا خارجی است و برای درمان بیماری نیز جایگاه مشخصی در بدن وجود دارد اما اختلال نوعی بی نظمی در عملکرد های معمول و منظم بدن است در مواردی نیز عنوان می گردد که اختلال در اثر یک اشتباه در بدن رخ می دهد.اختلال را در اثر یک بیماری نیز می شناسند مانند اختلال اریتمی قلب که در اثر بیماری قلبی بوجود می اید.اما بهترین تعریف برای اوتیسم سندروم است که به مجموعه ای از علائم و نشانه های یک بیماری یا اختلال اشاره دارد. ممکن است این پرسش نیز مطرح گردد که آیا اوتیسم نوعی ناتوانی یادگیری است؟ و پاسخ،خیر است. اوتیسم،ناتوانی یادگیری نیست.اما اختلالی است که بر یادگیری تاثیر می گذارد و به همین خاطر کودکان دارای اوتیسم نیازمند مداخلات ویژه در آموزش هستند.

گفتار و زبان در کودک دارای اوتیسم

گفتار و زبان در کودک دارای اوتیسم بسته به شدت اختلال او متفاوت است، به همین خاطر است که توانایی گفتار و مهارتهای زبانی در هر سطحی از اوتیسم متغییر است.در سطح یک یا اوتیسم خفیف کودک ممکن است کمی با تاخیر از کلمه ها استفاده کند و حتی بتواند جمله سازی کند اما در شروع کردن مکالمات و گفتگو و ادامه دادن ان نیازمند کمک است و همانطور که در بخش علائم اوتیسم سطح یک گفته شد ممکن است گفتار او کمی رباتیک به نظر برسد. اما با استفاده از متد های صحیح در مورد این کودکان می توان به سطح خوبی از گفتار در این کودکان دست یافت و حتی ممکن است این کودکان در بزرگسالی به سخنوران خوبی تبدیل شوند و بتوانند بیشتر از یک ساعت در مقابل هزاران نفر سخنرانی کنند اما همینطور ممکن است در ادامه دادن یک مکالمه دوستانه با یک دوست مشکل داشته باشند.این کودکان ممکن است در درک و معنی گفتگو ها مشکلی نداشته باشند، ولی اصولا مشاهده می گردد که در لحن و زیروبمی گفتار خود دچار مشکلاتی هستند.گفتار درمانی و استفاده از رویکرد های بازی درمانی و روش جاسپر و همینطور برای کودکان نوپا و خردسال سطح یک استفاده از روش دنور می تواند نتایج درخشانی به همراه داشته باشد.

گفتار در کودک دارای اوتیسم سطح ۲ یا متوسط تفاوت چشمگیری با سطح یک دارد. مشکلات گفتاری در این کودکان با وضوح بیشتری قابل مشاهده است.این کودکان نه تنها شروع کننده های خوبی برای مکالمه نیستند بلکه ادامه دهندگان خوبی نیز برای مکالمات نیستند.ممکن است گفتار داشته باشند و در مواردی گفتار انها هم تا حدودی خوب است ولی در اکثر مواقع این گفتار خیلی مفهوم و قابل درک نیست و اگر در پشت این گفتار مفهوم و یا معنی وجود داشته باشد فقط نزدیکترین افراد به او می توانند بفهمند که او چه می گوید.برای بهبود گفتار کودک دارای اوتیسم سطح ۲ نیز می توان از خدمات گفتار درمانی و همچنین از رویکرد ای بی ای بهره برد.

کودک دارای اوتیسم سطح ۳ گفتار و مهارتهای زبانی نانقصی دارد و اصولا مهارت و توانایی استفاده از گفتار برای ارتباط برقرار کردن را ندارد و شاید تنها برای برطرف کردن نیاز های اولیه خود از تک کلمات و یا جملات دو کلمه ای استفاده کند. برای این کودکان بیشتر از کارت تصاویر و یا از سیستم های الکترونیک استفاده می گردد تا انها بتوانند با این واسطه حداقل توانایی ارتباط با دنیای اطراف را داشته باشند.

هوش کودکان دارای اوتیسم

دشوار است که بتوان میزان هوشبهر هر سطح اختلال طیف اوتیسم را مشخص نمود چراکه معیار های هر دسته بندی تقریبا با همدیگر متفاوت است اما با این حال با مطالعه مقالات و پژوهشهای صورت گرفته در کشور آمریکا می توان به یک دسته بندی غیر رسمی دست یافت.به گفته اوتیسم اسپیک و به نقل از CDC در کشور آمریکا ۳۱ درصد مبتلایان به اختلال طیف اوتیسم دارای ناتوانی ذهنی اند یعنی ضریب هوشی پایینتر از ۷۰ دارند که می توان افراد قرار گرفته در این دسته را در سطح۳ در نظر گرفت. در حدود ۲۵ درصد در محدوده مرزی یعنی هوشبهری بین ۷۱ تا ۸۵  قرار دارند که می توان این دسته را در سطح ۲ قرار داد و در حدود ۴۴ درصد از این کودکان نمرات هوشبهری در حد متوسط تا بالاتر از حد متوسط را داراند یعنی بالای ۸۵ درصد که می توان این دسته را در سطح ۱ قرار داد.ولی این داده های آماری بر اساس جامعه و ابزار سنجش و طبقه بندی  میتواند متفاوت باشد. برای نمونه بر اساس تحقیقات و در مقاله ای که چرمن و همکاران در سال ۲۰۱۱ منتشر نموده اند به شکل دیگری میزان پراکندگی هوشبهر در اختلال طیف اوتیسم مشخص گردیده است. این پژوهشگران اعلام نموده اند که در جامعه ۷۵ نفری انها ۱۶ درصد ناتوانی ذهنی داشتند یعنی هوشبهری پایینتر از ۵۰ داشته اند۲۸ درصد هوش متوسط داشته اند یعنی هوشبهری میان ۸۵ تا ۱۱۵ داشته اند و تنها ۳ درصد باهوش بوده و هوشبهری بالاتر از ۱۱۵ داشته اند.

از طرفی ممکن است کودکی به دلیل وجود اضطراب در زمان انجام تست ها و یا در کل در تمام فرایند های شناختی عملکردی پایینتر از توان خود را نشان دهد که این امر را می توان در کودکان اتیستیک نیز مشاهده نمود و این کودک ممکن است با هوشبهری خوب در سطح ۲ قرار گیرد.به همین خاطر و به دلیل اصول علم روانشناسی و روانسنجی و با شناختی که از اختلال طیف اوتیسم به وجود امده نمی توان به سادگی ارتباط منطقی و با استدلال و مستندی میان دسته بندی هوشبهر و IQ  و سطوح اختلال طیف اوتیسم برقرار نمود.

در پایان،این علائم می تواند در تمام سطوح اختلال طیف اوتیسم مشترک باشد در افرادی کمتر ودر افرادی بیشتر.اما علائم اختلال طیف اوتیسم را نمی توان به صورت سیاه یا سفید و یا همه یا هیچ مشاهده نمود.برخی افراد اتیستیک هستند که نمی توان به راحتی در یک سطح مشخص آنها را قرار داد چراکه ممکن است هم علائم گروه سطح یک و هم علائم سطح ۳ را نشان دهند. هر فردی ممکن است طیفی از این علائم را نشان دهد و توسط متخصصین اختلال طیف اوتیسم فرد در نزدیکترین طبقه قرار می گیرد.

مدرسه رفتن کودک دارای اوتیسم

این سوال همیشه در ذهن والدین هست که ایا یک کودک دارای اوتیسم می تواند به مدرسه برود؟پاسخ این سوال “بله” است. اما این امر ارتباط مستقیم و قطعی با سطح توانایی شناختی و در کل سطح اختلال اوتیسم کودک دارد.قطعا مدرسه فرستادن یک کودک دارای اوتیسم سطح یک امری امکان پذیر است و در حال حاضر این کودکان با دشواری کمی وارد سیستم اموزش و پرورش می گردند و حتی سنجش ها را نیز به راحتی سپری می کنند.ولی در برخی موارد توسط افراد بی صلاحیت و نا آشنا با اصول کار با کودک دارای اوتیسم توصیه می گردد که کودک با یک مربی همراه به مدرسه برود و این توصیه اغازی است بر مشکلات کودک دارای اوتیسم.این کودکان تنها با تشخیص کارشناسان و متخصصان خبره اوتیسم مشخص می گردد که آیا نیاز به یک دستیار اموزشی دارند یا نه؟و این دستیار اموزشی قطعا تعریف متفاوتی از مربی همراه خواهد داشت!دستیار اموزشی فاکتوری است که اکنون به صورت استاندارد در مدارس امریکا برای کودکان دارای اوتیسم ممکن است استفاده گردد.اما کودک دارای اوتیسم سطح ۲ در پذیرفته شده سنجش آموزش و پرورش دشواری هایی بسیار خواهد داشت که بایستی برای انها تلاش فراوان صورت بگیرد تا کودک بتواند از سنجش اموزش و پرورش سربلند بیرون بیاید.و حتی پس از پذیرش سنجش نیز کودک در مدرسه در امر یادگیری و ارتباطات خود در صورت دریافت ننمودن مشاوره مشکلات عدیده ای خواهد داشت.در این سطح ممکن است والدین ترجیح دهند که کودک خود را یا وارد سیستم اموزش و پرورش نکنند و یا اینکه پس از چند سالی کودکان خود را از مدارس بیرون بیاورند چراکه متاسفانه سیستم اموزشی ما در حال حاضر نمی تواند به این کودکان کمکی داشته باشد و بیشتر و بیشتر عملکرد این کودکان را تخریب خواهد کرد. اما کودک دارای اوتیسم سطح ۳امکان بسیار بسیار کمی دارد که بتواند وارد سیستم اموزشی گردد چراکه کودکان در این سطح آنقدر درگیر اختلال و چالشهای خود هستند که فرصتی برای بروز توانایی های خود خارج از سایه سنگین اوتیسم ندارند.و در همه جای دنیا برای کودکان سطح ۳ مهارتهای زندگی و یا خود یاری ها را در اولویت اهداف قرار می دهند.

ازدواج افراد داری اوتیسم

این سوال همیشه مطرح است که آیا افراد دارای اوتیسم می توانند ازدواج کنند و خانواده تشکیل دهند؟پاسخ این پرسش قطعا “بله” است.افراد دارای اوتیسم با عملکرد بالا و سطح یک می توانند ازدواج کنند.اما این ازدواج قطعا مشکلات فراوانی خواهد داشت.همانطور که می دانید افراد غیر اوتیستیک نیز در ازدواج خود و در ارتباط برقرار کردن با شریک زندگی خود در ابتدای زندگی و در براورده کردن انتظارات زناشویی ممکن است مشکلاتی داشته باشند و در مواقعی با همراهی خانواده ها و تلاش مشاوران و… می توانند از پس آن بر بیایند و به زندگی خود ادامه دهند.حال افراد دارای اوتیسم که در ارتباط برقرار کردن دچار چالش اند وتمایل دارند که ارتباطات محدودی داشته باشندچه شرایطی در ازدواج خود خواهندداشت.در حال حاضر نمونه های فراوانی در جامعه غرب وجود دارد که نشان دهنده و تایید کننده ازدواج یک فرد دارای اوتیسم سطح یک یا در اصطلاح گذشته آسپرگر با یک فرد غیر اوتیستیک است.اما هنوز پژوهشگران در حال بررسی این فرضیه اند که ایا افراد دارای اوتیسم فرزندان دارای اوتیسم نیز خواهند داشت؟در مواردی مشاهده شده که خیر این افراد دارای فرزندانی غیر اوتیستیک اند اما مواردی نیز هست که فرد دارای اوتیسم دارای یک فرزند دارای اوتیسم و اکثرا عملکرد بالا است.نکته ای که در اینجا حائز اهمیت است این است که همسر یک فرد دارای اوتیسم در کنار مشکلات قابل حلی که در سر راه خود دارد هرگز دروغ و خیانت را تجربه نخواهد نمود و زندگی مشترک سالمی خواهد داشت.

درمان اوتیسم

اگر بخواهیم راستگو باشیم،برای درمان اوتیسم در ایران به مانند کشورهای پیشرفته گزینه های فراوانی در اختیار خانواده ها وجود ندارد!و والدین می توانند با درایت و دور اندیشی و توجه به سطح عملکرد کودک خود ازمیان درمانهای موجود بهترین انتخاب را داشته باشند.نخستین گزینه درست و استانداردی که برای درمان اوتیسم در همه جای دنیا پیشنهاد می گردد رفتار درمانی است.

روش درمانی ای بی ای(applied behavior analysis/ABA)

یکی از شناخته شده ترین گزینه های رفتار درمانی،رویکرد درمانی ای بی ای(ABA)است که در همه جای دنیا به خانواده ها پیشنهاد می گردد.در ایران نیز در تمام مراکز سازمان بهزیستی این خدمات به کودکان و خانواده ها ارائه می گردد،اما این درمان ارائه شده بسیار قدیمی و به اصطلاح کلاسیک است.در صورتی که رویکرد ای بی ای کاملا متحول گردیده و دیگر در هیچ کجای دنیا از روش کلاسیک که در ایران استفاده می گردد بهره نمی برند.در این رویکرد بایستی به صورت استاندارد حداقل روزانه ۴ ساعت و ۲۵ ساعت در هفته برای کودک دارای اوتیسم به صورت انفرادی اجرا گردد.اجرای این رویکرد نیازمند یک رفتار تحلیلگر ماهر است که با شناخت کامل از کودک دارای اوتیسم اهداف درمانی را برای او تنظیم نماید.انچیزی که اکنون در کشور ما مطرح است جلسات خصوصی ای بی ای به مدت ۴۵ دقیقه در روز و دو یا سه روز در هفته است!!!که به هیچ عنوان اثر بخش نبوده و مطابقتی با انچه در استانداردهای اموزش اوتیسم مطرح است، ندارد.در مرکز اردیبهشت این روش روزانه به مدت ۵ ساعت و هر روز هفته به صورت انفرادی برای هر مدد جو اجرا می گردد و این فرایند برای کودکان و خانواده هایشان نتایج حیرت انگیزی به همراه داشته است از افرادی که نقش بسزایی در گسترش این رویکرد داشته میتوان به ایوار لوواس اشاره نمود.

رویکرد تیچ(TEACCH)

رویکردی ساختمند است که تقریبا در ۵۰۰مرکز در امریکا مورد استفاده قرار می گیرد.از پایه گذاران آن می توان به اسکاپلر و ماسیبو اشار نمود.این رویکرد از شناخته شده ترین رویکرد های درمانی اتیسم است که میتوان از ان برای بهبود زندگی کودک دارای اوتیسم بهره گرفت.این روش میتواند انچیزی که تحت عنوان خود انگیختگی و استقلال است را برای کودک دارای اوتیسم در اینده مهیا نماید.متاسفانه در کشور ما از این رویکرد به دلیل عدم شناخت بهره کمی گرفته می شود.از اصول تشکیل دهنده این اختلال این است که روشهای غیر کلامی دارای ساخت همراه با شیوه های نسبتا یکسان و فاقد تغییر برای افراد دارای اوتیسم مناسب تر هستند.آموزش های دارای ساخت شامل فعالیتهایی با اغاز و پایان های مشخص است. در این چهارچوب چیدمان فیزیکی هدایت کننده فعالیت است و حمایت های بصری در این رویکرد به جای اموزش های کلامی، اطلاعات ارائه شده به کودک را شفاف تر کرده و باعث افزایش ادراک کودک می گردد.محیط فیزیکی مشخص،کنترل محرکها و فرایند انجام کار از اصول کار در روش تیچ است.

گفتار درمانی(ST/Speech Therapy)

این درمان از پیشنهاد شده ترین روش های مداخلاتی برای کودکان دارای اوتیسم است که در کشور ما نیز به وفور در دسترس خانواده ها قرار دارد و اگر یک متخصص خوب گفتاردرمان بتواند با کودک شما کار کند می تواند در کنار رفتاردرمانی کمک شایانی به بهبودی کودک شما داشته باشد.این روش می تواند به فرد دارای اوتیسم کمک کند تا ارتباط کلامی و غیر کلامی و ارتباط اجتماعی خود را بهبود بخشند تا به روشهای مفید تر و کاربردی تری در برقراری ارتباط دست پیدا کند.کودکان دارای اوتیسم اصولا مشاهده می گردد که نیازمند مداخلات دهانی هستند و برای این منظور گفتاردرمان است که می تواند خانواده را در بهبود مهارتهای خوردن بلعیدن و ارائه ماساژهای متناسب برای بهبود سیستم دهانی کودک همراهی کند.

کار درمانی(OT/Occupational Therapy)

کار درمانی به فرد دارای اوتیسم کمک می کند تا مهارتهای شناختی،جسمی،اجتماعی و حرکتی اش ارتقا پیدا کند. هدف این روش بهبود مهارتهای زندگی است که به فرد امکان زندگی مستقل را می دهد.برنامه های کار درمانی برای کودک دارای اوتیسم بیشتر حول و حوش مهارتهای بازی،استراتژی های یادگیری وموضوعات حسی و حرکتی متمرکز است.

روش درمان پاسخ محور(prt/Pivotal Response Training)

روش prt یا درمان پاسخ محور درمانی رفتاری و بر اساس اصول رویکرد ABA و بر پایه بازی انجام می پذیرد.از اهدافی که می توان در این رویکرد به ان دست یافت ۱-رشد مهارتهای ارتباط اجتماعی و زبانی۲-افزایش رفتارهای مثبت اجتماعی۳-کاهش رفتارهای چالش برانگیز است.در این روش،رفتاری هدف طلقی می گردد که در بهبود سایر رفتارها نقش دارد. در prtکودک وادار به اطاعت از مربی یا معلم نیست و او آزادی عمل کامل دارد به همین خاطر است که PRT را روشی کودک محور میدانند به این معنی که کودک شروع کنندهرفتار است و مربی در طول کار به رفتار کودک آیتمهایی را می افزاید.در این روش پاسخ کودک، محوری است برای آموزشهای دیگر که موجب یادگیری طیف وسیعی از رفتارها می گردد.در PRT به جای تمرکز بر روی صدها رفتار بر روی چند رفتار محوری تمرکز می گردد.این رفتارهای محوری از این قرار اند۱-انگیزه۲-پاسخ به نشانه های متعدد۳-خود مدیریتی۴-آغاز تعاملات اجتماعی.در این میان،انگیزه استراتژی اصلی رویکرد PRT است.برای نمونه اگر کودک یک عروسک را در طبقه اتاق می بیند و آن را مطالبه می کند این مطالبه کردن وخواستن می تواند انگیزه ای باشد برای اموزش کلام و ارتباط گفتاری درباره این موضوع.زمانی که عروسک را در اختیار او قرار می دهید و یا با عروسک بازی می کنید،عروسک را می رقصانید و یا به جای ان حرف می زنید کودک دارای اوتیسم در این فرایند شاد و پر هیجان از شما بازی بیشتری مطالبه می کند در این زمان می توان نام عروسک یا حتی کلمه عروسک را یاد داد.این روش توسط رابرت کوگل،لین کوگل ولورا شریبمن در دانشگاه کالیفرنیا ابداع گردیده و در ابتدا Natural Language Paradigm(NLP) نامیده میشد.

فلورتایم(floor time)فلورتایم یا بازی درمانی برای اختلالات طیف اوتیسم

فلورتایم به کودکان دارای اوتیسم کمک می کند تا ارتباط عاطفی و مهارتهای ارتباطی خود را گسترش دهند.فلورتایم یک بازی درمانی ساختمند است که هم توسط متخصصین و هم والدین دوره دیده قابل اجرا است.برخلاف روشهای رفتاری،فلورتایم بر روی کمک به کودک دارای اوتیسم در برقراری ارتباط عاطفی متمرکز است.فلورتایم برای ما شرایط را مهیا می کند تا ضمن داشتن تفریح و شادی پیوند بهتری نیز با کودک دارای اوتیسم برقرار کنیم.فلورتایم توسط دکتر استنلی گرینزپین و وایدر، رشد و گسترش یافت و در اوایل قرن حاضر محبوبیت بیشتری نیز پیدا نمود.فلورتایم در آموزش رفتار مناسب به کودکان به جای پاداش و تقویت کننده ازارتباط عاطفی استفاده می کند.فلورتایم کودکان را تحریک به تعاملی شاد می کند.از طریق تعامل ساختمند این روش مهارتهای رفتاری ،شناختی و اجتماعی را ایجاد می کند.فلورتایم به دلیل قالب بازی گونه ای که دارد و فلسفه شادی افرینی که پشت آن است محبوبیت فراوانی در امریکا و اروپا دارد.این روش درمانی چگونگی کار با کودک دارای اوتیسم را تحت تاثیر قرار داده است و باعث بهتر شدن عملکرد رویکردهایی مانند aba و یا زمینه ساز رویکردهایی مانند prt گردیده است.

درمان رفتارکلامی(VB/Verbal Behavior Therapy)

رفتار کلامی ارتباط و گفتار و زبان را به کودک دارای اوتیسم اموزش می دهد.این رویکرد نیزمبتنی بر اصول ای بی ای (ABA) و نظریه رفتار گرایانه بی اف اسکینر است. این رویکرد فرد دارای اوتیسم را ترغیب می کند که با ارتباط واژه ها به اهداف ،زبان را یاد بگیرد.کودک می اموزد که کلمه می تواند به انها کمک کند تا اشیاء یا اهداف دلخواه خود را بدست آورند. بر طبق مطالعات اسکینر رفتار کلامی به چهار الگوی کلامی تقسیم می گردد:

• پژواک: زمانی به کار برده می شود که یک گوینده چیزی می گوید و شنونده به طور دقیق چیزی که شنیده را تکرار می کند.
• درخواستها: می تواند تصوری باشد به عنوان خواسته یا دستور, در زمانی که شخصی خواسته یا فرمانی صادر می کند.یک در خواست به طور معمول پیامدی برای گوینده در بر خواهد داشت.
• نامیدن ها: می تواند اشاره ای باشد از برچسب زدن به یک شی یا یک موضوع.
• درون کلامی: تشبیهی است برای یک گفتگو.یک سوال نخست پرسیده می شود و سپس یک پاسخ تولید میگردد.

درمان رفتار کلامی و ABA از تکنیک های مشابهی برای کار با کودکان استفاده می کنند و در مرکز اردیبهشت نیز از ترکیب این دو شیوه برای اموزش گفتار کودک دارای اوتیسم استفاده می گردد.

مداخله رشد ارتباط(RDI/Relationship Development Intervention)

این مداخله،درمانی خانواده محور است و تمرکز آن بر ایجاد مهارتهای اجتماعی و عاطفی است.در اکثر برنامه های RDI والدین به عنوان درمانگر اصلی اموزش داده می شوند.این روش به فرد دارای اوتیسم کمک می کند تا با تقویت ساختارهای ارتباطی، اجتماعی روابط شخصی درستی ایجاد کنند که می تواند شامل توانایی ایجاد پیوند عاطفی و به اشتراک گذاری تجربیات با دیگران باشد.

مدل دنور(ESDM/Early Start Denver Model)

مدل دنور یکی از پیگیری شده ترین درمان ها در کشور امریکا است که توانسته نتایج درخشانی در زمینه درمان و آموزش کودک دارای اوتیسم داشته باشد. مدل اولیه دنور((ESDM برای کودکان نوپا و کودکان پیش دبستانی دارای طیف اوتیسم است که اکنون در مرکز اوتیسم اردیبهشت در حال پیاده سازی و آموزش است.رویکرد دنور روشی است که به خوبی مورد بررسی قرار گرفته و هم درمانگران وهم والدین از آن پشتیبانی می کنند و اکنون به عنوان یکی از درمانهای پیشرو وآوانگارد در زمینه درمان طیف اوتیسم شناخته می گردد.این مدل رفتاری نیز از ABA بر امده است و توانسته نواقصی که در رویکرد ABAوجود دارد را در خود حل کند.در این مدل والدین و درمانگران از بازی برای ایجاد روابط مثبت و سرگرم کننده استفاده می کنند  و از این طریق است که کودک به تقویت مهارتهای زبانی و شناختی و اجتماعی تحریک می گردد.در مدل دنور اموزش و درمان در حین فعالیت های روزمره اتفاق می افتد. یعنی این رویکرد در خانه در کلینیک در فروشگاه در حمام و در همه جا مورد استفاده است.درگیر کردن خانواده ها با فرایند درمان و به عنوان جزء اصلی فرایند درمان از اصول مدل دنور است، به صورتی که این مدل درمانی دارای دو دستورالعمل جداگانه در دو کتاب قطور یکی برای درمانگران و متخصصان و یکی برای والدین است.

بازی درمانی(play therapy)

مشکلات کودکان اُتیستیک امری چندوجهی است. این کودکان در تعامل اجتماعی با دیگران، تولید و ادارک گفتار و… دچار مشکل‌اند. در این کودکان حتی تمایلی به امور ساده مانند تماشای دیگران در زمان بازی نیز وجود ندارد. انگیزش و تحریک در این کودکان بسیار پایین است به‌صورتی‌که احساس می شود آن‌ها هیچ تمایلی به بازی و خروج از دنیای خود و ورود به دنیای دیگر کودکان ندارند. براساس تجربه درمانگران و متخصصان آموزش کودکان اُتیستیک، در مرکز دیده شده زمانی که این کودکان تحت روش‌های مؤثر آموزش با اشیاء و افراد، برای توسعه حس‌ها و گفتار و مهارت‌های اجتماعی‌شان قرار می گیرند بی‌نهایت ذوق‌زده شده، لذت می برند و خواهان تکرار دوباره این تجربه لذت‌بخش‌اند. کودک اُتیستیک فارغ از دنیای اطراف خود است و در همین دنیای اطراف بی‌نهایت موضوع برای بازی و جلب توجه وجود دارد.فعالیت‌های بازی‌درمانی در مرکز به فاکتورهایی می‌پردازد که به‌صورت هدفمند موجب رشد حسی کودکان است. سیستم‌های وستیبولار (تعادلی‌حرکتی)، پروپریوسپتیو، بساوایی، شنوایی، بینایی، چشایی و بویایی در برنامه رشد حسی تماما درگیر شده و به صورت کامل نقص‌ها و تاخیرهای کودک را در این برنامه درمانی مورد هدف قرار می دهیم. البته به‌جز موارد فوق مسائلی مانند ارتباط، تعامل اجتماعی، گفتار و زبان نیز مورد توجه و هدف هستند.

دارو درمانی(Medication Treatment)

در حال حاضر هیچ داروی خاصی وجود ندارد که اختلال طیف اوتیسم را درمان کند یا اینکه بتواند بر روی تمامی علائم اختلال اختلال طیف اوتیسم تاثیر گذار باشد. اما برخی داروها هستند که می توانند بر روی برخی علائم این اختلال تاثیر گذار باشند اغلب دارو هایی که برای درمان در زمینه اختلال طیف اوتیسم استفاده می گردد برای مقابله با یک رفتار خاص ازجمله کاهش رفتار تحریک پذیر و پرخاشگری مورد استفاده است. به حداقل رساندن هر یک از علائم این اختلال به کودک اوتیستیک این امکان را می دهد که بر روی موارد دیگر از جمله یاد گیری و ارتباطات تمرکز کند.تحقیقات در زمینه دارو درمانی نشان دهنده این واقعیت اند که دارو درمانی درکنار رفتار درمانی بایستی مورد استفاده قرار گیرد و دارو به تنهایی نمی تواند برای یک کودک نجات بخش باشدFDA تنها دو داروی ریسپریدون و آپیپیرازول را برای اختلال طیف اوتیسم و برای درمان رفتار تحریک پذیر این کودکان مورد تایید قرار داده است و سایر دارو هایی که برای درمان موارد دیگر در اختلال طیف اوتیسم مورد استفاده است برای این منظور خاص مورد تایید FDA نیست. از طرفی برخی از دارو های مورد استفاده نیز برای افراد اوتیستیک زیر ۱۸ سال نیز تایید نشده است.هر یک از دارو ها می تواند عوارض جانبی خاص خود را داشته باشد که البته بیشتر عوارض جانبی این دارو ها با همدیگر مشترک است اما با این حال اطلاع دقیق از عملکرد دارو و عوارض آن بسیار مهم است.

سان رایس(son-rise)

سان رایس برامده از تلاشهای پدر و مادر یک کودک دارای اوتیسم شدید است به نامهای بری کافمن و سامارا کافمن.انها این درمان را مبتنی بر عشق می دانند یعنی آن چیزی که برای پسر خود می خواهند.سان رایس مبتنی بر این ایده ساده است که کودکان دارای اوتیسم خود راه را به ما نشان می دهند و سپس این ما خواهیم بود که راه را می توانیم برای انها روشن و همراه کنیم.به این معنی که به جای تلاش برای مجبور کردن کودک دارای اوتیسم برای مطابقت با دنیایی که هنوز آن را درک نمی کند ابتدا با پیوستن به دنیای انها گام نخست را دردنیای انها برداریم.و به جای تمرکز بر تغییر رفتار بر روی ایجاد رابطه تمرکز کنیم. این روش به والدین آموزش می دهد تا به فرزندشان برای تعامل و معاشرت بیشتر کمک کنند. سان رایس والدین را کمک می کند تا با نگرش مثبت و دوست داشتن، فرزند دارای اوتیسم خود را بپذیرند و همچنین به والدین کمک می کند تا با استراتژی های خاص بازی فرصت بیشتری برای تعامل،ارتباط درک و بودن با کودک خود داشته باشند.یکی از انتقادات به این رویکرد این است که سان رایس ممکن است امید های واهی به خانواده ها می دهد اما این رویکرد امید افرین است و این امید موجب حرکت و بهبودی عملکرد کودک می گردد و ابزاری را به خانواده ها می دهد تا بتوانند برای کودک خود اقدامی کنند.

رژیم غذایی برای اوتیسم

اصلاح رژیم غذایی یکی از نخستین روشهای درمانی برای اوتیسم است و هنوز هم پژوهشگران بر روی ان کار می کنند.اساس این درمان بر این است که مواد غذایی ناسالم و اسیب زننده می توان باعث بروز علائم اختلال اوتیسم در انسان گردند و پرهیز و حذف این مواد از زنجیره غذایی می تواند باعث کاهش علائم گردد.از نخستین فاکتور هایی که در رژیم غذایی به آن توجه شد کازئین شیر و گلوتن گندم بود.و عنوان گردید که حذف این دو ماده می تواند در عملکرد کودک دارای اوتیسم تاثیر گذار باشد.از طرفی نیز دیگر متخصصان مطرح می کنند که در مواردی کودک دارای اوتیسم دارای کمبود هایی است مانند کمبود کلسیم و پروتئین که برای رشد ذهنی و عصبی بسیار ضروری است.به همین خاطر در دوره های اخیر محققان عنوان می کنند که امروز بیشتر به دنبال رژیم های جایگزین اند تا رژیم های حذف کننده.برای نمونه با حذف گلوتن و کازئین چه جایگزینی برای انها وجود دارد؟ و یا اینکه اصلا کودک دارای اوتیسم با رژیم غذایی چه کمبود هایی پیدا می کند؟نتایج متناقضی در مورد اتیسم و رژیم غذایی تاکنون گزارش گردیده است اما برخی از یافته های علمی به قرار زیر است:

رژیم بدون کازئین و گلوتن

فرضیه این است که گلوتن و کازئین که به درستی هضم نشده است به خاطر نشتی دستگاه گوارش وارد دستگاه گردش خون می گردد و این پروتئین های هضم نشده موجب تداخل در عملکرد طبیعی دستگاه عصبی می گردند و بر عملکرد ذهن تاثیر می گذارند.بنابراین فرضیه حذف این دو پروتئین می تواند موجب کاهش نشانه های اوتیسم گردد.اما متاسفانه علی رغم نتایجی که خانواده ها عنوان می کنند باز هم پژوهش ها نشان دهنده نتایج محدودی در تایید این رژیم است.

حذف ترکیبات فنل و مواد غذایی پر سالیسیلات

فرضیه ای وجود دارد که مطرح می کند که افراد دارای اوتیسم اختلالی در سطح انزیم مورد نیاز برای تجزیه ترکیبات فنلی و دارای سالیسیلات هستند که منجر به افزایش سطح انتقال دهنده های عصبی مانند سروتونین می گردد و بر رفتار فرد دارای اوتیسم تاثیر می گذارد.اما با وجود اینکه منطقا بایستی این ترکیبات از رژیم غذایی انسان ها حذف گردد، هیچ پژوهش قابل تاییدی برای اثر بخش بودن این درمان در افراد دارای اوتیسم وجود ندارد.

حذف مواد افزودنی

فرضیه این است که افراد دارای اوتیسم قدرت هضم و تحمل افزودنی هایی مانندaspartame،MSG و رنگهای مصنوعی را ندارند که منجر به سوءرفتار در انها می گردد.درحالی که اجتناب از افزودنی های مجاز متداول شده است اما تحقیقات بسیار کمی در این خصوص برای افراد دارای اوتیسم وجود دارد که موید اثر بخشی این رژیم باشد.

رژیم غذایی بدون مخمر

اعتقاد بر این است که ازدیاد مخمرها در دستگاه گوارش،منجر به واکنشهای الرژیک و حساسیت زا و علائم رفتاری در فرد اوتیستیک می گردد. و با از بین بردن این مخمر ها در رژیم غذایی می توان از علائم اوتیسم جلوگیری کرد.این تخمیر را می توان با دارو ها به راحتی کنترل کرد اما در نتیجه کنترل ان نتایج معنی دار و چشمگیری در افراد دارای اوتیسم مشاهده نگردیده است.

اضافه نمودن مکمل و مواد معدنی مانند ویتامین A،C،B6،منیزیم و روی

گفته می شود که افراد دارای اوتیسم ممکن است فرایند های متابولیک و بیوشیمیایی غیر طبیعی داشته باشند و برای اصلاح انها دوز بالای ویتامین ها و مواد معدنی تجویز گردد.اما تحقیقات به هیچ عنوان نشان دهنده تاثیر این دوز بالای مکمل ها در بهبودی افراد اتیستیک نبوده اند و تنها این امر هزینه بالایی برای خانواده ها به دنبال داشته و از طرفی این دوز بالا می تواند برای کودکان دارای اوتیسم عوارضی نیز به همراه داشته باشد.موسسسه تحقیقات اتیسم عنوان می کند که ممکن است مصرف این مکمل ها در مواردی باعث بدتر شدن وضعیت کودک دارای اوتیسم نیز گردد.هرچند که این مکمل ها با دوز مناسب می تواند توسط پزشک کودک شما تجویز گردد که این امر بر اساس تشخیص متخصص کودکتان مثمر ثمر است.

روغن های ماهی و سایر مکمل های سرشار از چربی امگا۳

چربی امگا ۳ نقش اساسی در رشد و عملکرد مغز دارد.و عدم تعادل در اسید چرب ضروری ممکن است به طیف وسیعی از مشکلات رفتاری، یادگیری،یا اختلالاتی مانند اوتیسم کمک کند. به نقل از موسسه ملی سلامت امریکا و و موسسه معتبر تحقیقات اوتیسم شواهد کمی در جوامع علمی وجود دارد که نشان دهد مکمل امگا ۳ می تواند باعث بهبودی اختلال اوتیسم گردد.و تحقیقات فراوانی لازم است تا دانش ما در زمینه تاثیر امگا بر اوتیسم را کامل نماید و بطور قطع بتوان گفت که این درمانی موثر برای اوتیسم است.در حال حاظر با این شواهد کم تنها می توان بر اطلاعات بدست امده در جامعه کل توجه نمود که این شواهد موید اثر بخشی امگا۳ نیست.

پروبیوتیک ها و آنزیم ها

پروبیوتیک ها به صورت پودر و یا اضافه شده در ماست یا پنیر یا شیر وجود دارند و انزیم ها نیز ممکن است برای این کودکان تجویز گردد اما در حال حاضر هیچ تحقیقی به صورت قاطع عنوان نمی کند که این نوع درمان می تواند برای کودک دارای اوتیسم موثر باشد.

تمامی این هفت مورد ممکن است به شما و کودک شما توصیه شده باشد و همانطور که گفته شد بایستی نتایج قاطعی برای درمان اوتیسم با این هفت مورد وجود داشته باشد تا بتوان انها را پیشنهاد و توصیه کرد و نمی توان این درمانها را در مرحله فرضیه برای کودکان توصیه نمود.یکی از نهادهایی که میتواند تایید کند که این هفت درمان موثر است و قابل استفاده، FDA است که تاکنون تاییدی از این سازمان ارائه نگردیده است.نکته مهم در مورد رژیم غذایی برای کودک دارای اوتیسم این است که به هیچ عنوان بدون نظر یک متخصص تغذیه اقدام به ارائه رژیم به کودک خود نکنید چراکه این امر می تواند عواقب وخیمی برای کودک به همراه داشته باشد.

شیر شتر و درمان اوتیسم

درمان با شیر شتر مطالعات گسترده ای وجود دارند که نشان می دهند افراد دارای اوتیسم دارای میزان بالایی از استرس اکسیداتیو هستند و شیر شتر با توجه به میزان بالایی از انتی اکسیدان می تواند نقش موثری در افزایش سطح پلاسمایی گلوتاتیون و سوپراکسیددیسموتاز در بدن کودک دارای اوتیسم و کاهش استرس اکسیداتیو داشته باشد.بر اساس مطالعات منتشر شده درNCBI(موسسه ملی سلامت آمریکا) شیر شتر می تواند با تغییر سطح انتی اکسیدانی بدن فرد دارای اوتیسم بر روی رفتار کودک دارای اوتیسم تاثیر گذار باشد و باعث بهبود در رفتار او گردد.از طرفی در برخی مقالات دیگر نیز مطرح می گردد که کودکان دارای اوتیسم که دچار حساسیت های شدید گوارشی به شیر گاو هستند می توانند از شیر شتر به عنوان جایگزین استفاده کنند.در این مطالعات عنوان گردیده که شیر شتر می تواند علاوه بر موارد گفته شده در کاهش استرس و بهبود ارتباط و شناخت کودک دارای اوتیسم نیز موثر عمل کند.البته محققان عنوان می کنند که شیر شتر بایستی بیشتر در مورد کودکان دارای اوتیسم بررسی گردد و هنوز اجماعی در مورد این درمان برای کودکان دارای اوتیسم صورت نگرفته است.

درمانهای اشتباه و خطر افرین برای اوتیسم

هر روز با توجه به نیاز خانواده های کودکان دارای اوتیسم و با توجه به افزایش روز افزون اختلال اوتیسم در ایران افراد سود جویی پیدا می شوند که می خواهند برای خود بازاری از این نیاز خانواده ها ایجاد کنند نکته اینجاست که این امر تنها در ایران اتفاق نمی افتد و در کشورهایی مانند امریکاهم این افراد سود جو وجود دارند و سازمان غذا و داروی امریکا در مورد این درمانها به خانواده ها هشدار می دهد که به آنها نیز در اینجا اشاره می کنیم.به یاد داشته باشیم که درست است که برخی از این درمانها و دارو ها و جوشانده ها  ممکن است برای کودک ما بی خطر باشد اما همین صرف زمان و هزینه برای درمانهای بیهوده میتواند انگیزه و توان خانواده ای را برای بهبودی این اختلال در کودکانشان کاهش دهد.

درمان پاکسازی (Chelation Therapies)

این درمان ادعا می کند که می تواند با کاهش بار مواد شیمیایی ، سمی و فلزات سنگین بدن کودک دارای اوتیسم، شرایط بهتری را برای کودک مهیا کند و با پاک کردن خون فرد دارای اوتیسم می تواند فرد را درمان کند.دارو ها و محلول های این درمان به شکل اسپری ،شیاف،کپسول، قطره وجود دارد. FDAاین درمان را اصلا برای درمان اوتیسم توصیه نمی کند و این کار را اشتباهی بزرگ برای این کودکان می داند و این درمان را برای بیماری های دیگر و ان هم تحت تجویز پزشک متخصص ممکن می داند.از بین بردن برخی مواد معدنی موجود در بدن می تواند عواقب وخیمی برای انسان در پی داشته باشد.به همین خاطر پیش از اینکه به سراغ این درمان بروید با پزشک متخصص کودک خود صحبت کنید.

درمان با اکسیژن پرفشار(Hyperbaric Oxygen Therapy)

توضیح ساده این درمان به این شکل است که فرد در درون یک محفظه اکسیژن با خلوص بالا تنفس می کند. اما به هیچ عنوان FDA این درمان را برای اوتیسم توصیه نکرده است.

سمزدایی با حمام خاک رس

مبدعین این درمان ادعا می کنند که می توانند با اضافه کردن محصولاتشان به اب حمام(اب وان) سموم شیمیایی الاینده ها و فلزات سنگین را از بدن خارج کنند و به شکلی عجیب برای درمان اختلال اوتیسم با راهکار خود تبلیغ می کنند که این درمان نیز به هیچ عنوان توسط fda مورد تایید نیست.

سم زدایی بدن فرد دارای اوتیسم

محصولات مختلفی چون شیر خام شتر که در همین مقاله نیز به ان اشاره شده ،دی اکسید کلر(mms) و روغن های گیاهی مختلف،دعا نویسی،درمانهای گیاهی،طب سنتی ،طب اسلامی ،طب ایرانی، جوشانده دم گاو،خوردن خاک مخصوص، شیر الاغ ،افزایش کلسترول بدن با زرده تخم مرغ و بینهایت درمان های ساختگی و یا نامرتبط با درمان اتیسم را افراد سود جو در داخل کشور و خارج کشور ساخته اند تا بتوانند از طریق این درمانهای تایید نشده که هیچ پیشینه علمی ندارند به سود مالی کلانی دست یابند.چند راه وجود دارد که می توان این افراد سود جو و درمانهای ساختگی انها را شناخت:

• انها محصولات و یا راه کارهای خود را برای طیف گسترده ای از افراد نتیجه بخش می دانند برای مثال در یکی از این سایتها مبلغین این نوع درمان همان دارو یا خوراکی که برای مشکلات کلیه یا سوزش ادرار و یا یوست معرفی می کنند برای درمان اوتیسم نیز معرفی می کنند. این یکی از نشانهای درمانهایی است که هیچ اساس وبنیان علمی ندارند و ممکن است از اساس خرافی باشند.همانطور که گفته شد ممکن است مصرف این دارو یا خوراک برای کودک بی زیان باشد اما انگیزه ها و انرژی خانواده را تحلیل می برد. اینکه برای دریافت ویزیت این درمان هر ماه خانواده ای بخواهد به قم و یا تهران یا هر شهری دیگر برود همین برای خانواده ای که ممکن است نتواند با کودک خود تا یک ارایشگاه برود تحلیل برنده است.و البته در مواقعی این درمانها می تواند اثرات بدی داشته باشد مثلا پایه یکی از این کپسول ها که به واسطه یکی از والدین به دست نویسنده این مقاله رسید پودر قهوه بود و یا تجویز جوشانده پوست گردو روزی یک لیوان برای خوردن توسط کودک دارای اوتیسم.
• افرادی که این درمانهارا تبلیغ می کنند نشان می دهند که فردی کاملا اگاه به اوتیسم هستند ولی هیچ استناد علمی برای درمانهای خود مطرح نمی کنند برای نمونه فردی که برای استفاده از قالبهای نمک در جای جای محل زندگی کودک دارای اوتیسم برای یونیزه کردن محیط زندگی بینهایت تبلیغ می کند و اینکه نمک می تواند تمام بارهای منفی از محیط زندگی دور کند اما برای گفته های خود هیچگونه مستندات علمی ندارد.
• تعدادکمی از بیماری ها یا اختلالات هستند که می توانند به سرعت درمان شوند اما اوتیسم از ان دسته اختلالاتی است که درمانی طولی (زمان بر ) دارد و تا پایان عمر با فرد همراه است. پس اگر کسی به شما گفت اوتیسم را درمان می کند یا کودکتان را از طیف خارج می کند حتما به او شک کنید.
• مراقب درمانهای معجزه اسا باشید این درمانهایی که با کلامی زیبا در تلاش اند شما را تحریک به استفاده کنند حتما دارای مشکلاتی هستند چراکه در مانهای اصولی اوتیسم دارای رزومه و پیشینه ای شاید ۴۰ ساله اند که تا به امروز پیشرفت نموده اند و هنوز هم در حال ارتقا هستند پس به درمانهای یک روزه اعتماد نداشته باشید
• درمانهایی هستند مانند نوروفیدبک ،انرژی درمانی مگنت تراپی و…..که پژوهشهای کمی بر روی انها انجام شده اما همچنان بواسطه سازمانهای شناخته شده جهانی توصیه نمی گردند. این درمانها را متخصصین باید به شما پیشنهاد دهند چراکه این متخصصین هستند که می دانند چه عواقب مثبت یا منفی در انتظار کودک شما هست و با توضیح تمام این موارد شما راهنمایی می کنند. این متخصص می تواند پزشک ،گفتار درمان و یا کار درمان باشد و قطعا می تواند با مستندات علمی به شما ثابت کند این درمانها می تواند برای کودک شما اثر بخش باشد یا نباشد.

بلوغ جنسی و آموزش نوجوان دارای اوتیسم

نوجوانان دارای اختلال اوتیسم دقیقا مانند دیگر همسنهای خود از نظر جنسی رشد می یابند و تنها چیزی که در انها متفاوت است مهارتهای اجتماعی و احساسی است که از این رشد جسمی خود دارند و همین امرانها را نیازمند کمک بیشتری می کند.در هر صورت نوجوان دارای اوتیسم شما به رابطه جنسی علاقه مند خواهد شد چراکه این امر از اصول نهادین و سرشتی انسان است و حتی پیش از ان نیز ممکن است برانگیختگی عاطفی رادر خود احساس کند.احساس هایی که برای او بایستی تعریف شده باشند و او بایستی بداند چه اتفاقی برای او در حال افتادن است.اما شما والدین باید بدانید که بلوغ جنسی کودکان شما در صورتی که او دارای عملکرد شناختی خوب است می تواند هدایت شود ولی برعکس انچیزی که گفته می شود فرد دارای اوتیسم در حس عاطفی خود بیشتر دچار چالش خواهد بود و درک عشق و رابطه عاطفی او با فرد دیگر می تواند برای او سازنده و یا در صورت شکست و سرخوردگی مخرب باشد.هرچه کودک شما در مهارتهای اجتماعی ضعیف تر باشد ممکن است او در روابطی ناسالم تر و ریسک پذیرتر وارد گردد.حتما برای کودک عملکرد بالای خود توضیح دهید که احساس درست چیست؟ برای مثال برای او توضیح دهید که در صورتی که او با دیدن فردی احساس مورمور شدن و یا سوزن سوزن شدن کرد و یا اینکه تپش قلب پیدا نمود و یا اینکه خواست با او بیشتر باشد و یا تمایل داشت به او بیشتر نگاه کند این می تواند نشان دهنده تمایل عاطفی او به فرد مقابل باشد. برای آگاهی او از داستانهای اجتماعی استفاده کنید و از تصاویر بهره بگیرید.این کار را حتما انجام دهید چراکه این فرایند روی دیگری نیز دارد. شما با تعریف درست حس عاطفی می توانید سوءاستفاده ها را نیز برای او تعریف کنید و خطرات پیش روی او را برایش روشن کنید.در همین حین می توانید او را اموزش دهید که حریم خصوصی چیست؟اندام خصوصی چیست؟و باید ها و نباید ها در این موارد چیستند؟برای نمونه کودک شما بایستی بداند که لمس بدن او توسط فرد دیگری چه خطراتی به همراه دارد و یا اینکه کسی بخواهد با کودک شما تنها در مکانی خلوت باشد و اینکه این رفتار سوءاستفاده ممکن است از لمس موی سر و یا نگاهی با محبت آغاز گردد.

اما برای کودکان دارای اوتیسم عملکرد پایین الزاما پیش از سن بلوغ برای دریافت مشاوره دارویی بایستی به متخصص روانپزشک مراجعه نمایید.برای اطلاعات بیشتر در این خصوص می توانید به وب سایت رشد و پرورش کودک مراجعه نمایید.

سوالات متداول درباره اتیسم

اوتیسم چیست؟

اختلال طیف اوتیسم را بیشتر می‌توان یک اختلال نورولوژیکی که خودش را در سال‌های اولیه رشد کودک نمایان می‌کند معرفی نمود. این اختلال در فرد دارای اتیسم باعث می‌شود که مغز فرد دارای اوتیسم نتواند در زمینه رفتارهای اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی به‌درستی عمل کند و مزاحم او برای یادگیری چگونگی ارتباط و تعامل با دیگران به‌طور اجتماعی می‌شود. کودکان و بزرگسالان دارای اختلال طیف اوتیسم در زمینه ارتباط کلامی و غیرکلامی، مهارت‌های شناختی معمول، رفتارهای اجتماعی، فعالیت‌های سرگرم‌کننده و بازی دارای مشکل می‌باشند.

علت اوتیسم چیست؟

امروزه علت اوتیسم را ترکیبی از دلایل ژنتیک و زیست محیطی می دانند و حتی برخی از پژوهشگران عامل زیست محیطی را در بروز و افزایش ریسک اوتیسم برجسته تر می دانند. پیشتر از این علت اوتیسم ژنتیک و نقایص آن معرفی می گردید، ولی با روند رو به رشد شیوع اوتیسم و لزوم پیشگیری از اختلال اوتیسم ضرورت شناخت علل اوتیسم بیشتر احساس شد و با بررسی های بیشتر پژوهشگران و موسساتی مانند اوتیسم اسپیک و مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های امریکا مشخص گردید که بایستی به محیط و علل زیست محیطی توجه بیشتری نمود.

نشانه های نخستین اختلال اوتیسم چیست؟

تا ۵ ماهگی هیچ لبخند اجتماعی یا رفتاری که نشان دهنده شادی در اثر ارتباط با دیگران باشد در وی مشاهده نگردد.

تا۶ ماهگی نمی خندد.

تا ۶ ماهگی هیچ ارتباط چشمی در کودک مشاهده نگردد و یا به صورت کاملاً محدود وجود داشته باشد.

تا ۸ ماهگی توجه ای به بازی های دالی  یا داکی ندارد و از ان لذت نمی برد .

تا ۹ ماهگی هیچ آوا یا غان وغونی وجود ندارد و همچنان کودک بدون لبخند است و ارتباط غیر کلامی نیز وجود ندارد.در این سن کودک اوا و یا حالات چهره دیگران را نیز تقلید نکند.

تا ۱۲ ماهگی هیچگونه علامتی برای برقراری ارتباط غیر کلامی مانند اشاره برای درخواست کردن یا نشان دادن وجود نداشته باشد.

تا ۱۲ ماهگی کودک هیچگونه پاسخی به نام خود نشان ندهد.

تا۱۲ ماهگی برای ارامش و یا رفع نیاز به دنبال پدر و مادر خود نمی گردد.

تا۱۶ ماهگی کودک هیچ کلمه ای نگوید.

تا۱۸ ماهگی به صورت معمول بازی نکند.

تا۲۴ ماهگی کودک هیچ جمله معنی دار دوکلمه ای نگوید.

و در نهایت هرگونه پسروی در مهارت گفتاری ،اجتماعی و ارتباطی بعد از یک تا دو سالگی.

آیا اوتیسم درمان کامل دارد ؟

اصولا اوتیسم را در بیشتر متون تخصصی اختلالی مادام العمر می دانند به صورتی که حتی با دریافت مداخلات و درمانها هم فرد همچنان با این اختلال درگیر است ولی در سالهای اخیر برخی پژوهشگران به بررسی بهبودی اختلال اتیسم و یا Optimal outcome پرداخته اند و عنوان می شود که ممکن است تا ۲۰ درصد افراد دارای اوتیسم در اثر دریافت مداخلات بهنگام و درمانهای موثر دیگر تشخیص اختلال اوتیسم را دریافت نکنند،اما برای تایید این فرضیه بررسی های بیشتری لازم است.

چهره کودکان دارای اوتیسم چگونه است؟

‍چهره کودکان دارای اوتیسم در نگاهی سطحی از چهره دیگر کودکان متفاوت نیست و اصولا نمی توان بدون دید تخصصی و تجهیزات تخصصی تفاوت های چهره این کودکان را مشخص نمود.اما پژوهش های معدودی نشان دهنده تفاوت های چهره این کودکان با دیگر کودکان است.

درمان اختلال اوتیسم چیست؟

در حال حاضر هیچ درمان پزشکی قطعی برای اوتیسم وجود ندارد. ولی تحقیقات نشان می دهد که خدمات درمانی مداخله ای زودهنگام می تواند روند رشدی کودک را بهبود بخشد. این خدمات می تواند در ابتدا شامل درمان برای کمک به کودک در صحبت کردن ، راه رفتن و تعامل با دیگران باشد. بنابراین ، اگر فکر می کنید فرزند شما دارای اختلال اوتیسم یا سایر مشکلات رشدی است ، باید در اسرع وقت با یکی از مراکز تخصصی اوتیسم سازمان بهزیستی و یا با متخصصان مرکز تخصصی اوتیسم اردیبهشت صحبت کنید.حتی اگر کودک شما تشخیص اوتیسم را نیز دریافت نکند باز هم ممکن است واجد شرایط خدمات درمانی مداخله زودهنگام باشد.

چه کسانی می توانند اتیسم را تشخیص دهند؟

برای تشخیص اوتیسم الزاما باید به متخصصان شناخته شده اوتیسم که دوره های لازم برای تشخیص این اختلال را دیده اند مراجعه کرد. هرچند که روانپزشکان و متخصصان اعصاب وروان کودکان هم از افراد مورد تایید برای امر تشخیص این اختلال اند اما در صورت مشاهده هرگونه نگرانی می توانید به مراکز اوتیسم مراجعه کنید.

---

خط کمک

برای ارتباط با انجمن اتیسم ایران می توانید همه روزهای هفته از ساعت ۸ الی ۱۶.۳۰ با تلفن ۴۸۰۸۵۰۰۰-۰۲۱ تماس بگیرید.
ثبت نام در انجمن اتیسم ایران
مزایای ثبت نام در این انجمن :
• ﺻﺪور ﮐﺎرت ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ
• ﻣﻌﺎﻓﯿﺖ ﮐﺎﻣﻞ از ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻈﺎم وﻇﯿﻔﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ
• اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﮔﻢ ﺷﺪن ﮐﻮدﮐﺎن اﺗﯿﺴﻢ
• ﻣﮑﺎﺗﺒﺎت ﻻزم ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‌ﻫﺎی ﺑﯿﻤﻪ ﺟﻬﺖ ارائه ﮐﻠﯿﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﯿﻤﻪ‌ای
• ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻫﻤﻔﮑﺮی و ﺗﺒﺎدل ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن‌ﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ اﺗﯿﺴﻢ
• اﻣﮑﺎن ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺧﺎﻧﻮاده‌ﻫﺎی ﻣﺤﺘﺮم ﺟﻬﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ در زﻣﯿﻨﻪ‌ﻫﺎی درﻣﺎنی، داروﯾﯽ و ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ

منبع:مرکز تخصصی تشخیص و درمان اتیسم اردیبهشت