آیا رفلاکس بیماری نادری است؟
خیر، این بیماری به مراتب شایع‌تر از چیزی است که در گذشته تصور می‌شد، چرا که تست‌های تشخیصی جدید به شناخت بیماران کمک کرده است.
به عنوان مثال در آمریکا بیشتر از ۶۰ میلیون نفر حداقل یک بار در ماه سوزش سر دل را تجربه می‌کنند و بر اساس برخی مطالعات، تخمین‌زده می‌شود که حدود ۱۹ میلیون نفر در این کشور هر روزه با این مشکل مواجه هستند و ۷ میلیون کودک نیز با این بیماری دست به گریبانند.
علایم رفلاکس چیست؟
سوزش سر دل شایع‌ترین علامت این بیماری در کودکان و بزرگسالان است. این حالت ممکن است حتی تا دو ساعت در روز ادامه یابد و بعد از هر وعده غذایی نیز علایم تشدید شود.
همچنین ممکن است فرد بازگشت غذا به دهان و مزه تلخ سوزنده اسید معده را در گلو و دهان احساس کند (ترش کردن). احساس درد در ناحیه قفسه سینه و به ویژه پشت استخوان جناغ، سرفه‌های طولانی‌مدت، صاف‌کردن مداوم گلو، خشونت صدا و مشکل در بلع از دیگر علایم این بیماری هستند.
چه عواملی موجب تشدید رفلاکس می شود؟
برخی از عوامل تشدیدکننده رفلاکس عبارتند از:
ـ کشیدن سیگار
ـ چاقی
ـ بارداری
مصرف برخی مواد غذایی تحریک‌کننده مانند مرکبات، نوشابه‌های گازدار، ترشی، شکلات، نوشیدنی‌های کافئین‌دار، غذاهای چرب و سرخ‌کردنی‌ها، پیاز و سیر، سرکه، ادویه‌جات، غذاهای تند و غذاهایی که گوجه فرنگی در آن به مقدار فراوان به کار رفته، مثل سس گوجه فرنگی یا املت.
- برخی داروها
▪ رفلاکس چگونه تشخیص داده می‌شود؟
این بیماری اغلب به سادگی با گرفتن یک شرح حال دقیق از بیمار تشخیص داده می‌شود. گاهی اوقات برای تشخیص بیماری به اقدامات تشخیصی پاراکلینیکی نیاز خواهیم داشت که از جمله این اقدامات می‌توان انجام نوعی عکس‌برداری خاص با اشعهٔ ایکس به نام «بررسی بلع باریم» با فلوروسکوپی را نام برد که بر اساس آن وجود یا عدم وجود رفلاکس و نیز وضعیت مری از نظر آزردگی‌ها و تغییرات فیزیکی احتمالی ایجادشده قابل ارزیابی است.
روش حساس‌تر دیگر، کنترل PH مری است. در این روش یک لوله قابل انعطاف در مری گذاشته می‌شود که به وسیله آن میزان اسیدی بودن ناحیه تحتانی مری در طول یک شبانه‌روز کنترل و در صورتی‌که میزان آن بالا باشد، تشخیص رفلاکس مطرح می‌شود.
آندوسکوپی بخش فوقانی لوله گوارش هم از دیگر راه‌های تشخیصی است که به وسیله آن مری، معده و بخشی از روده باریک به طور مستقیم مشاهده و بررسی می‌شود در صورت نیاز نمونه‌برداری تشخیصی نیز صورت می‌گیرد.
راه درمان چیست؟
رفلاکس مشکلی است که عمدتاً روزها علایم خود را نمایان می‌سازد و شب‌ها صدمات خود را وارد می‌کند. ۳ نکته مهم در درمان این بیماری باید مد نظر قرار گیرد:
حذف علایم
بهبود التهاب مری
پیشگیری از عود مجدد التهاب مری یا سایر عوارض بیماری
در بسیاری از افراد، این بیماری مزمن و عودکننده است و بنابراین یکی از رموز مهم موفقیت در درمانش، استمرار تداوم به کارگیری تدابیر درمانی، اصلاح شیوه زندگی در درازمدت و توجه به توصیه‌های پزشک معالج است.
در صورتی‌که علایم رفلاکس را تجربه می‌کنید باید به پزشک خود مراجعه نمایید. پزشک معالج شما بر اساس شدت بیماری ممکن است یکی از درمان‌های اصلاح شیوه زندگی، تجویز دارو یا جراحی را برای حل مشکل شما انتخاب نماید.
اصلاح شیوه زندگی
ـ اگر اعتیاد به مصرف سیگار دارید، آن را ترک کنید.
ـ در صورتی‌که اضافه وزن دارید، از وزن خود بکاهید.
از مصرف غذاهایی که رفلاکس را تشدید می‌کند، بپرهیزید.
وعده‌های غذایی خود را سبک کنید )حتی‌الامکان قبل از سیر شدن دست از غذا بکشید) و در صورت نیاز، بر تعداد وعده‌های غذایی خود بیفزایید.
بین زمان صرف غذا و استراحت حتی‌الامکان تا ۳ ساعت فاصله بیندازید. در صورتی‌که به خواب نیم روز عادت دارید، سعی کنید روی صندلی دقایقی استراحت نمایید. (از خوابیدن بلافاصله پس از صرف غذا و به ویژه به پهلوی راست خودداری کنید(.
در موقع خواب سر خود را بین ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر بالاتر قرار دهید. بهتر است این کار را با گذاشتن یک جسم سخت مانند آجر یا مکعب چوبی زیر پایه‌های تخت خود انجام دهید (توجه داشته باشید گذاشتن بالش اضافه برای انجام این کار، کافی نیست ) از پوشیدن لباس‌های تنگ و سفت‌بستن کمربند خودداری کنید.)
دارودرمانی
گاهی پزشک بر اساس شرایط بیمار علاوه بر توصیه‌های لازم جهت تصحیح شیوه زندگی، دارودرمانی را نیز در دستور کار قرار می‌دهد.
ـ آنتی‌اسیدها:
این داروها معمولاً نخستین داروهایی هستند که برای درمان رفلاکس خفیف تجویز می‌شوند و با خاصیت قلیایی که دارند، اسید معده را خنثی می‌کنند و از وارد آمدن صدمه به مری جلوگیری به عمل می‌آورند. البته این داروها مانند تمامی داروهای دیگر بدون عارضه نیستند. از جمله این عوارض می‌توان به یبوست ناشی از مصرف آنتی‌اسیدهای حاوی ترکیبات آلومینیوم و اسهال ناشی از مصرف آنتی‌اسیدهای حاوی ترکیبات منیزیم اشاره کرد.
مهارکننده‌های گیرنده H2
این داروها از تولید اسید ممانعت می‌کنند. از این داروها برای درمان کوتاه‌مدت رفلاکس استفاده می‌شود و باید توجه داشت این داروها نباید به مدت طولانی مصرف شود.
این داروها علایم حدود نیمی از مبتلایان به رفلاکس را برطرف می‌سازند. در مواردی از این داروها همراه با داروهای مهارکنندهٔ پمپ پروتونی استفاده می‌شود.
داروهای مهارکننده پمپ پروتونی
این داروها از تولید اسید ممانعت می‌کنند. صرفاً با تجویز پزشک قابل تهیه هستند، نسبت به گروه‌های قبلی از توانایی بیشتری برای بهبود بخشیدن به علایم بیمار برخوردارند و در موارد شدید و رفلاکس علامت‌دار، با پاسخ بالینی ضعیف تجویز می‌شود.
داروهای محرک حرکت دستگاه گوارش
این داروها عضله تنگ‌کننده میان مری و معده را تقویت می‌نماید و ضمن بهبود بخشیدن به حرکات لوله گوارش، به تخلیه سریع‌تر معده نیز کمک می‌کنند.
از آن‌جا که مکانیسم عمل داروها با یکدیگر متفاوت است، لذا تجویز ترکیبی از داروهای ذکرشده می‌تواند علایم بیماری را کنترل کند.
به عنوان مثال در کسانی که پس از وعده‌های غذایی دچار سوزش سر دل می‌شوند با ترکیبی از آنتی اسید و مهارکننده H۲ از یک‌سو اسیدیته محتویات معده کنترل می‌شود و از سوی دیگر ترشح اسید کاهش می‌یابد؛ به این ترتیب علایم بیمار نیز رو به بهبودی می‌گذارد.
توجه داشته باشید بهترین کسی که می‌تواند با لحاظ شدت علایم و مسایل جانبی مانند سن، جنس، مدت زمان ابتلا ، عوارض احتمالی بیماری و … تصمیم مناسبی در این زمینه اتخاذ کند، پزشک شما است.
- جراحی
در صورتی که اصلاح شیوه زندگی و دارودرمانی باعث بهبود بیماری نشود، جراحی به عنوان گزینه بعدی مطرح خواهد شد. در چنین شرایطی جراحی، جایگزین مناسبی برای یک عمر مصرف دارو و تحمل رنج و ناراحتی خواهد بود.
ـ به خاطر داشته باشید:
شما ممکن است رفلاکس داشته باشید اما سوزش سر دل، نه. علایم شما ممکن است به صورت بیش از حد صاف کردن گلو، مشکل در بلع، احساس گیرکردن غذا در گلو، احساس سوزش در گلو و دهان یا درد قفسه سینه ظاهر شود.
در اطفال رفلاکس ممکن است باعث استفراغ‌های مکرر، سرفه و دیگر مشکلات تنفسی شود اما اغلب اطفال تا یک سالگی به تدریج بهبود می‌یابند.
در صورتی‌که بیش از دو هفته از آنتی‌اسید استفاده نمودید اما تغییر محسوسی در علایم بیماری مشاهده نکردید، به پزشک خود مراجعه نمایید.
با دل‌پیچه اشتباه نشود
چنان‌که گفته شد این بیماری به بزرگسالان اختصاص ندارد و نوزادان و اطفال نیز با آن دست به گریبان هستند. البته باید توجه داشت که این بیماری در اطفال به هیچ‌وجه ناشایع و نادر نبوده است.
به ویژه وجود آن در ماه‌های اول تولد (در صورتی‌که با مشکلات دیگری همراه نباشد، عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند) طبیعی است، به طوری‌که طبق آمار حدود ۷ میلیون کودک در آمریکا دچار این مشکل هستند.
به تدریج و با افزایش سن کودک تا یک سالگی، این مشکل در درصد قابل توجهی از کودکان برطرف می‌شود به طوری که کمتر کودک ۲ ساله‌ای را می‌توان یافت که همچنان دچار این مشکل باشد اما به هر صورت حل مشکل درصد کمی از این بیماران، نیازمند مداخلات درمانی خواهد بود.
رفلاکس در کودکان معمولاً زمانی که حجم غذایی که طفل خورده زیاد باشد و نیز در موقع آروغ‌زدن که می‌تواند علاوه بر مشکلاتی مانند التهاب مری، با ورود محتویات معده به مری و از آن طریق به نای و ریه موجب التهاب و عفونت ریه و حتی گاهی توقف تنفسی (آپنه) در کودک شود، بعضاً با خطرات جانی برای کودک همراه است
منبع:تبیان
