اندومتریوز

اندومتریوز یکی از بیماری‌های نسبتاً شایع در زنان است که بافت اندومتریوم خارج از رحم رشد می کند و علل متفاوتی دارد. علت اصلی این اختلال ناشناخته و مبهم است اما برگشت خون قاعدگی، عمل‌ جراحی برداشتن رحم و ریختن سلول‌های آندومتر به حفره لگن در اثر برش جراحی، انتقال سلول‌های آندومتر توسط رگ‌های خونی و یا اختلال در سیستم ایمنی ازعلل ابتلا به آندومتریوز می باشد .

قابل توجه است که این بیماری بدون علامت بوده و همین امر سبب می شود تا تشخیص به تعویق افتد، اما زمانی که قاعدگی ماهانه یا پریود اتفاق می افتد، در واقع شما در حال دفع بافت آندومتر رحم هستید ( آندومتر لایه داخلی بافت رحم است). حال اگر شما بیماری به نام آندومتریوز دارید، این بافت در خارج از رحم شما به صورت نابجا رشد می کند و می تواند روی تخمدان ها، مثانه یا روده جایگزین شود. همچنین، ممکن است بافت آندومتر رشد کند و به کیست هایی تبدیل شود که پر از خون هستند و به این ترتیب تخمدان ها یا اطراف حفره لگن درگیر آندومتریوزیس شود. به این کیستهای پر از خون؛ آندومتریوما میگویند.

بافت اندومتریوز در تخمدان؛ لگن و شکم رفتار متفاوتی با آندومتر طبیعی در رحم دارد. این بافت می تواند در طول دوره قاعدگی ریزش و خونریزی کند که نهایتا باعث تحریک اندام های لگن و درد شود. همچنین، آندومتریوز می تواند باعث چسبندگی در لگن(رحم، لوله های فالوپ و تخمدان ها) شود که به دنبال ایجاد چسبندگی در لگن؛ ممکن است درد و ناباروری ایجاد شود.

عوامل و فاکتورهای موثر در ابتلا به بیماری اندومتریوز چیست؟

• شروع دوره‌های قاعدگی در سنین پایین‌تر.
• سن: این بیماری بیشتر در زنان بین سنین سی تا چهل سال شایع است.
• سابقه پزشکی: ابتلا به عفونت لگن ، مشکلات غیرطبیعی رحم یا بیماری ای که مانع خارج شدن خون قاعدگی شود.
• نداشتن سابقه فرزند آوری
• داشتن قاعدگی‌های شدید.
• داشتن سیکل های قاعدگی کوتاه یا طولاتی مدت
• آلرژی ها نسبت به مواد غذایی یا آلرژی های پوستی همچون اگزما و کهیر
• مصرف الکل، کافئین و عدم انجام فعالیت های ورزشی: که این موارد می توانند موجب افزیش استروژن شوند
• ژنتیک و سابقه خانوادگی
• تماس با سموم

چگونه بفهمم اندومتریوز دارم؟

گاهی اوقات، آندومتریوز می تواند بدون علامت باشد. با این حال، بسیاری از زنان مبتلا به آندومتریوز قاعدگی های دردناک و یا درد را در حین رابطه جنسی تجربه می کنند. به‌طور غیرمعمول، آندومتریوز می‌تواند بر روی اندام‌های موجود در لگن و شکم مانند روده، مثانه و حالب (لوله‌ای که از کلیه به مثانه می‌رود) جایگزین شود و به آنها آسیب برساند و باعث درد هنگام اجابت مزاج ویا درد حین دفع ادرار شود.

اگر با انجام سونوگرافی دقیق، علتی برای دردهای لگنی شما پیدا نشود، پزشک معالج تان می تواند با انجام یک روش جراحی به نام لاپاراسکوپی تشخیص دهد که آیا آندومتریوز دارید یا خیر. پزشک داخل حفره لگن (شکم) شما را با یک لاپاروسکوپ (تلسکوپی متصل به دوربین) که از طریق برش های کوچک وارد می شود، نگاه می کند .

تشخیص اندومتریوز چگونه اتفاق می افتد؟

ادامه دار شدن هر کدام از علائم می تواند به تشخیص بیماری اندمتریوز کمک کند. همچنین بررسی علت ابتلا به این بیماری جهت تشخیص ضروری است.یکی از روش های تشخیص بیماری اندومتریوز لاپاراسکوپی می باشد. در طول جراحی لاپاراسکوپی شکاف کوچکی بر روی شکم اطراف ناف ایجاد می شود که پزشک با کمک ابزار لاپاراسکوپ وارد پوست شده و سپس به بررسی های لازم می پردازد.

آیا آندومتریوزیس نازایی ایجاد می کند؟

اگر به آندومتریوز مبتلا هستید، ممکن است پروسه بارداری دشوارتر شود، البته پزشکان کاملاً مطمئن نیستند که چرا چنین است. در زمان جراحی، پزشک شما ممکن است میزان، محل و عمق اندومتریوز را ارزیابی کند و شدت آندومتریوزیس را با نمره تعیین کند. در این حالت مشخص می شود که اندومتریوز فرد؛ حداقل، خفیف، متوسط یا شدید است وجود چسبندگی این نمره را بدتر می کند.

مراحل بیماری آندومتریوز

طبقه‌بندی مراحل این بیماری، به پزشکان این امکان را می‌دهد تا میزان پیشرفت بیماری را تشخیص داده و سپس درمان متناسب با آن را انتخاب کنند. آندومتریوز شامل چهار مرحله است: مرحله اوّل (ابتدا ) ، مرحله دوّم خفیف یا ملایم  ، مرحله سوّم (متوسط ) و مرحله چهارم (شدید).

زنان مبتلا به آندومتریوز متوسط یا شدید احتمالا چسبندگی لگن (بافت اسکار) یا اندومتریوم دارند. بهرحال پزشکان مطمئن هستند که چسبندگی‌هایی که لوله‌های فالوپ را مسدود می‌کنند مانع از حرکت طبیعی تخمک از تخمدان به رحم می‌شوند. این امر لقاح تخمک و اسپرم را دشوار می کند. آندومتریوز حداقل یا خفیف ممکن است فقط مقدار کمی چسبندگی ایجاد کند، اما باردار شدن ممکن است همچنان دشوار باشد.

آیا جراحی می تواند به باردار شدن کمک کند؟

همان طور که قبلا گفته شد، فقط از طریق یک روش جراحی به نام لاپاراسکوپی، پزشک شما می تواند به طور قطعی تشخیص دهد که آیا شما آندومتریوز دارید یا خیر؟ اگر اندومتریوز در زمان جراحی مشاهده شود، پزشک آندومتریوز را با لیزر می سوزاند و بافت اسکار را از بین می برد. این درمان به سیستم باروری کمک می کند که عملکرد طبیعی تری داشته باشند. شانس شما برای باردار شدن پس از درمان جراحی بهبود می یابد، به خصوص اگر اندومتریوز شما در محدوده متوسط یا شدید باشد. البته چسبندگی های ناشی از آندومتریوز حتی با وجود این درمان ممکن است مجددا عود کنند.

آیا آندومتریوز من با دارو قابل درمان است؟

اندومتریوز برای رشد و نمو به هورمون زنانه استروژن نیاز دارد. قرص‌های ضدبارداری و سایر داروهایی که استروژن را کاهش می‌دهند، می‌توانند به بهبود علائمی مانند دردهای لگنی، قاعدگی‌های دردناک و درد در حین رابطه جنسی کمک کنند. برای بیمارانی که قصد حاملگی دارند، ممکن است قبل از اقدام برای بارداری، درمان دارویی با قرص های ضد بارداری یا داروهایی که باعث ایجاد حالت یائسگی کوتاه مدت می شوند در نظر گرفته شود. اگرچه درمان دارویی ممکن است به کاهش دردهای مرتبط با اندومتریوز کمک کند اما این درمان معمولاً میزان بارداری را بهبود نمی بخشد.

منبع:مرکز تحقیقات بهداشت باروری ولیعصر